Δρ. Νίκος Παναγιωτίδης: Επικεφαλής ΓΕΩΠΑΜΕ

Η συμφωνία της 14ης Ιουλίου, η οποία υπεγράφη μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και της Τεχεράνης για το Ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα αποτελεί μια ιστορική συμφωνία για τη Μέση Ανατολή, αφού δυνητικά μπορεί να προκαλέσει μείζονες ανακατανομές ισχύος στην περιοχή οδηγώντας σε σταθεροποίηση το υποσύστημα της Μέσης Ανατολής.
Με όρους διεθνούς πολιτικής συνιστά μια <<αλλαγή αλληλεπιδράσεων>> αφού οδηγεί σε ριζική τροποποίηση των σχέσεων ισχύος μεταξύ μιας περιφερειακής δύναμης και των 6 Μεγάλων Δυνάμεων (5 μόνιμα μέλη ΣΑ+ Γερμανία) οι οποίες αποτελούν ουσιαστικά τους πυλώνες της οικονομικής- πολιτικής διακυβέρνησης του διεθνούς συστήματος.
Αυτή όμως η <<αλλαγή αλληλεπιδράσεων>> δεν τυγχάνει της ίδιας περιφερειακής νομιμοποίησης καθώς δυο ισχυροί δρώντες η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ δεν είδαν με καλό μάτι τη συμφωνία. Ένα διεθνές ή περιφερειακό σύστημα είναι σταθερό εάν οι δρώντες που το αποτελούν είναι ικανοποιημένοι με την παρούσα κατανομή ισχύος και δεν υπάρχουν αιτήματα μεταβολής της. Στην παρούσα συγκυρία δεν υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις και συνεπώς δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει το ενδεχόμενο δημιουργίας στρατηγικής αστάθειας στην περιοχή.
Συγκεκριμένα, ο Βενιαμήν Νετανιάχου υπονόησε ότι η επιλογή της στρατιωτικής δράσης εναντίον του Ιράν παραμένει στο τραπέζι. Αν και απομονωμένος ο Νετανιάχου, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει τη μονομερή δράση του Εβραϊκού κράτους αν θεωρήσει ότι διακυβεύονται ζωτικά εθνικά συμφέροντα του στη Μέση Ανατολή. Παρά την ειδική σχέση ΗΠΑ- Ισραήλ, το Εβραϊκό κράτος έχει διατηρήσει όλα αυτά τα χρόνια μια αυτονομία δράσης. Το 1981 η ισραηλινή αεροπορία διενήργησε παρεμποδιστικό πλήγμα εναντίον του Ιράκ επιχειρώντας να καταστρέψει υποδομές που θεωρούσε ότι η Βαγδάτη χρησιμοποιούσε για τη δημιουργία πυρηνικών όπλων.
Την ίδια τακτική ακολούθησε τρεις δεκαετίες αργότερα, όταν το 2007 βομβάρδισε τη Συρία για να καταστρέψει ένα πυρηνικό αντιδραστήρα που βρισκόταν υπό κατασκευή. Αναφορικά με τη Σαουδική Αραβία, αξιωματούχος του βασιλείου ανέφερε ότι το Ριάντ εξετάζει το ενδεχόμενο αποστολής στρατού στην Υεμένη για να αποτρέψει την αύξηση της επιρροής του Ιράν στην Αραβική Χερσόνησο.
Με άλλα λόγια, η συμφωνία αυτή καθεαυτή όξυνε το περιφερειακό δίλημμα ασφάλειας προκαλώντας ανασφάλειες στις περιφερειακές δυνάμεις. Την ίδια ώρα, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, Αγιοτολάχ Χαμενεϊ έστειλε μηνύματα σε πολλές κατευθύνσεις ότι παρά τη συμφωνία θα συνεχίσει την ίδια πολιτική υποστήριξης των Σιιτών και άλλων συμμάχων του στην περιοχή.
Τέλος, πρέπει να αναμένουμε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στο αμερικανικό Κογκρέσο και στην ιρανική βουλή. Συνεπώς, απομένει ακόμη αρκετός δρόμος για να μπορεί να πει κάποιος ότι επήλθε σταθεροποίηση της κατανομής ισχύος στη Μέση Ανατολή ως απότοκο της συνομολόγησης της συμφωνίας της 14ης Ιουλίου.