Του Aymenn Jawad Al-Tamimi

Το γνωστό σύνθημα του Ισλαμικού Κράτους (IS), baqiyya wa tatamaddad («παραμένουμε και επεκτεινόμαστε») επισημαίνει μια επιθετική, επεκτατική προοπτική σύμφωνα με την οποία το αυτοαποκαλούμενο Χαλιφάτο, απαιτώντας την υπακοή όλων των μουσουλμάνων, πρέπει πρώτα να καλύψει ολόκληρο το μουσουλμανικό κόσμο και τελικά να αφομοιώσει όλο τον κόσμο υπό την κυριαρχία του. Ένα τέτοιου είδους ιδανικό υπήρχε μεταξύ των μελών και των υποστηρικτών της οργάνωσης από την εποχή της ίδρυσής της, όταν η ίδια αποκαλούσε τον εαυτό της Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ (ISI). Εκείνες τις ημέρες, οι φιλοδοξίες της ήταν σαφώς χαραγμένες στη σημαία της, με την εικόνα της υδρογείου κάτω από τη σημαία της οργάνωσης. Καθώς το ISI επεκτάθηκε στη Συρία, μετονομάστηκε σε Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας /του Levant (ISIS / ISIL).

Σήμερα υπάρχει μια εικασία πως, με την ονομασία IS, η οργάνωση θα επιδιώξει τη συνεχή επέκταση, ανεξάρτητα από το κόστος. Αλλά, στην πραγματικότητα, υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί και υπολογισμοί στη γενική προσέγγιση του IS όσον αφορά την περιοχή πέρα από το Ιράκ και τη Συρία, τις τρέχουσες βάσεις που ελέγχει και στις οποίες διεξάγει επιχειρήσεις. Το θέμα της περιφερειακής προσέγγισης είναι ίσως το πιο σημαντικό, διότι, όπως και με την ISIS, ο Λίβανος, η Ιορδανία και το Ισραήλ /η Παλαιστίνη, εκτός από τη Συρία, βρισκόταν (και εξακολουθούν να είναι) επίσης στο στόχαστρό του.

Στο πλαίσιο αυτό, η μεγαλύτερη ανησυχία είναι η στρατηγική του IS σχετικά με την Ιορδανία και τον Λίβανο, δύο χώρες που αναφέρονται στο βίντεο της οργάνωσης για τη στρατολόγηση νέων μελών που δημοσιεύθηκε από το Al Hayat Media Center, ως σημεία που θα αναπτυχθούν οι μαχητές της στην περίπτωση που λάβουν την ανάλογη εντολή από τον ηγέτη τους, τον Abu Bakr al-Baghdadi. Τόσο στο Λίβανο, όσο και στην Ιορδανία είναι γνωστό ότι υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν το IS.

Στο Λίβανο, ο συναισθηματισμός αυτού του είδους φαίνεται να υπάρχει κυρίως στη βόρεια πόλη της Τρίπολης, ένα παραδοσιακό στέκι του Σουνιτικού ριζοσπαστισμού. Οι στρατιωτικές δυνατότητες του IS για επέκταση στη χώρα, ωστόσο, παραμένουν περιορισμένες προς το παρόν. Το κύριο σημείο εισόδου του είναι μέσω της επαρχίας της Δαμασκού. Εδώ, η παρουσία της οργάνωσης είναι πολύ μικρότερη από ό, τι στα βόρεια και ανατολικά της Συρίας, όπου το IS έχει επικεντρωθεί στην αύξηση των δυνάμεών του και στην εδραίωση του εδαφικού του ελέγχου. Στην πραγματικότητα, στην επαρχία της Δαμασκού, η παρουσία του IS είναι μάλλον αποκομμένη από την οργάνωση σε άλλες περιοχές. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως οι μαχητές του IS εξακολουθούν να συνεργάζονται με αντάρτες από μια ποικιλία παρατάξεων, συμπεριλαμβανομένης της Jabhat al-Nusra (JAN) και της Jaysh al-Islam, με τις οποίες συντόνισαν αναμφίβολα την εισβολή στην Άρσαλ στο Λίβανο. Έτσι, για το Λίβανο, τα προβλήματα που σχετίζονται με το IS συνδέονται με το ευρύτερο θέμα της εμπλοκής της Χεζμπολάχ στον Συριακό εμφύλιο πόλεμο και με τους αντάρτες που διέρχονται από τις πορώδεις συνοριακές περιοχές της Κουαλαμούν.

Στην Ιορδανία, τους τελευταίους μήνες έχουν διεξαχθεί περιστασιακές και μικρές σε μέγεθος διαδηλώσεις υπέρ του IS στη νότια τοποθεσία του Ma΄an. Η ιορδανική εφημερίδα, Al Ghad, ανέφερε πρόσφατα ότι η πλειοψηφία των ατόμων που ανήκουν στο Σαλαφιστικό-Τζιχάντιστικό κίνημα της χώρας έχουν μετατοπίσει τη συμμαχία τους από τη JAN στο IS. Αυτό υποδηλώνει ότι η υποστήριξη αυξάνεται, έστω και με αργούς ρυθμούς. Η οργάνωση συνεχίζει ακόμη να λαμβάνει με τη βία τέλη διοδίων από τα οχήματα που εισέρχονται στην επαρχία Ανμπάρ μεταφέροντας εμπορεύματα, όπου οι πολύ δυτικές περιοχές της Al-Qa΄im (που βρίσκεται στα σύνορα με τη Συρία), της Rutba (τοποθεσία κοντά στα σύνορα της Ιορδανίας και της Συρίας), της Rawa και του Anah βρίσκονται αποκλειστικά υπό τον έλεγχό της. Η άλλη κύρια δίοδος για τη στρατιωτική επέκταση στην Ιορδανία θα βρισκόταν μέσω των νοτίων επαρχιών της Deraa και της Suwayda, σε καμία εκ των οποίων υπάρχει κάποια γνωστή παρουσία του IS: στην πραγματικότητα, μετά από την ρήξη των σχέσεων του Μετώπου Al-Nusra-ISIS και οι δύο περιοχές πιστεύεται ότι διατηρούν μια παρουσία δυνάμεων που είναι αποκλειστικά πιστές στο προαναφερθέν Μέτωπο.

Όσον αφορά τα βόρεια, υπήρξε μεγάλη συζήτηση για τις σχέσεις IS-Τουρκίας. Παρά τις μακροχρόνιες ανησυχίες στους Τουρκικούς πολιτικούς κύκλους σχετικά με κάποια υποτιθέμενα σχέδια του IS και των απειλών για την εξαπόλυση μιας επίθεσης σε Τουρκικό έδαφος, δεν υπάρχει κάποιο αποδεικτικό στοιχείο για τίποτα από τα παραπάνω. Οι υποτιθέμενες δηλώσεις έκαναν τον γύρο των Τουρκικών μέσων ενημέρωσης πέρυσι εξ ονόματος της ISIS, αλλά αποδείχτηκε τελικά πως επρόκειτο για ερασιτεχνικές παραποιήσεις. Υπήρξε επίσης μια κάποια διαμάχη σχετικά με ένα υποτιθέμενο βίντεο της ISIS από το Μάρτιο του τρέχοντος έτους, όπου η οργάνωση φερόταν να απειλεί ότι θα εξαπολύσει μια επίθεση, αν τα τουρκικά στρατεύματα δεν αποσυρόταν από την περιοχή του τάφου του Suleyman Shah με την αιτιολογία ότι βρισκόταν στο έδαφος που ελέγχει η ISIS. Αλλά το βίντεο είναι αμφιβόλου γνησιότητας και δεν υπήρξε συνέχεια στην προφανή απειλή.

Προς το παρόν, είναι προφανές ότι το IS καταλαβαίνει πως η κάθε είδους εσκεμμένη επίθεση σε Τουρκικό έδαφος δεν είναι προς το συμφέρον του, διότι κινδυνεύει να πιέσει την Τουρκία να προβεί σε μια άμεση στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, κάτι που θα ανοίξει πάρα πολλά στρατιωτικά μέτωπα για την οργάνωση. Επιπλέον, πρέπει να θυμόμαστε ότι ένας παράγοντας πίσω από την επιτυχία του IS υπήρξε η ικανότητά του να ευδοκιμεί στην ανοικτή δυσαρέσκεια των ντόπιων Σουνιτών με τις κεντρικές κυβερνήσεις του Ιράκ και της Συρίας εν μέσω μιας υπερ-θρησκευτικής ατμόσφαιρας και πως, στην Τουρκία, δεν υπάρχει τέτοιο περιβάλλον προς εκμετάλλευση.

Επιπλέον, εφόσον τα σύνορα δεν παραμένουν εντελώς κλειστά, το IS εξακολουθεί να εξαρτάται από το Τουρκικό έδαφος για την πρόσβασή του στις λαθραίες διόδους που οδηγούν στη μαύρη αγορά. Εκεί, αγοράζει αγαθά (π.χ. βασικά εμπορεύματα, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων και των ποτών) που χρησιμοποιεί στις συναναστροφές του με τους ντόπιους στο έδαφός του στη Συρία και πωλεί συριακό πετρέλαιο που εξάγει από τα πεδία στα ανατολικά της χώρας, τα οποία βρίσκονται επίσης υπό τον έλεγχό του. Αυτό εξακολουθεί να ισχύει ακόμη και αν η Τουρκία έχει ήδη λάβει περισσότερα μέτρα για να σταματήσει την εισροή των πιθανών ξένων μαχητών που έχει στρατολογήσει το IS προς τη Συρία, έχει προσφέρει στήριξη σε αντίπαλες ανταρτικές οργανώσεις, ιδιαίτερα προς τις ομάδες του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA), όπως το Μέτωπο των Συρίων Επαναστατών, για να αντιταχθούν στο IS.

Υπάρχουν δύο τομείς στην ευρύτερη περιοχή όπου οι δραστηριότητες που συνδέονται με το IS ενέχουν απειλή για την ασφάλεια και τις οποίες το IS προτίθεται να στοχοποιήσει. Η πρώτη εξ αυτών είναι η περιοχή Ισραήλ-Παλαιστίνης: ιδεολογικά, η ιδέα της κατάκτησης της Ιερουσαλήμ (Bayt al-Maqdis / al-Quds) είναι ιδιαίτερης σημασίας στη ρητορική του IS. Μια πινακίδα στην επαρχία Χασακαχ (τότε που υπήρχε μόνο η ISIS) έγραφε τα εξής: «Αγωνιζόμαστε στο Ιράκ και στο Al-Sham και τα μάτια μας είναι στραμμένα στο Bayt al-Maqdis» (ένα σύνθημα που χρησιμοποιείται επίσης από τη JAN).

Για να δει κάποιος το πού βρίσκεται η πραγματική απειλή, πρέπει να στραφεί νότια προς την περιοχή Γάζας-Σινά. Εκεί υπάρχει ένα αναγνωρίσιμο δίκτυο του IS υπό τη μορφή της Jamaat Ansar al-Dawla al-Islamiya fi Bayt al-Maqdis, η οποία διανέμει προπαγανδιστικό υλικό υπέρ του IS στη Γάζα. Αυτό το δίκτυο του IS έχει ενεργήσει ως μια οργάνωση τροφοδότησης στη Γάζα με μαχητές για το IS στο πεδίο σύγκρουσης Ιράκ-Συρίας. Αυτό είναι πέρα από τα πρόσφατα στοιχεία των επαφών μεταξύ IS και της πιο γνωστής οργάνωσης που δραστηριοποιείται στην περιοχή, της Jamaat Ansar al-Bayt Maqdis, η οποία δεν έχει δηλώσει επισήμως την υποταγή της στο IS. Τα δίκτυα Σαλαφιστών-Τζιχαντιστών που αντιτίθενται στην κυβέρνηση της Χαμάς στη Γάζα επεκτείνουν την επιρροή τους εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα και, σε πέντε με δέκα χρόνια, μπορεί να έχουν την ικανότητα να την ανατρέψουν, δημιουργώντας μια ακόμη μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια στο Ισραήλ και την Αίγυπτο.

Ο δεύτερος τομέας ανησυχίας είναι η Σαουδική Αραβία, η κυβέρνηση της οποίας υπήρξε βασικός υποστηρικτής των δυνάμεων κάτω από τη σημαία του Ελεύθερου Συριακού Στρατού που αντιτίθενται στο IS, συμπεριλαμβανομένης της Harakat Hazm στα βόρεια, του Νοτίου Μετώπου στο νότο, και του Μετώπου των Συρίων Μεταναστών. Λόγω του γεγονότος αυτού, δεν είναι ασυνήθιστο για τους κύκλους του IS να αναφέρονται στη Σαουδική Αραβία ως το «βασίλειο της taghut» (ειδωλολατρία ή καταπίεση). Αν η Αλ-Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP) δεν έχει δηλώσει την πίστη της στο IS, υπάρχουν στοιχεία εντός της AQAP που τρέφουν συμπάθεια προς το IS. Υπάρχουν και γενικότερα υποστηρικτές του IS στη Σαουδική Αραβία, όπως αντανακλάται στον δυσανάλογο αριθμό των Σαουδαράβων μαχητών στις τάξεις της οργάνωσης.

Αναφορές δείχνουν ότι το IS μπορεί να προσπαθεί να δημιουργήσει τρομοκρατικούς πυρήνες εντός της Σαουδικής Αραβίας και υπάρχουν στρατηγικοί λόγοι για τους οποίους το IS θα θεωρούσε τη Σαουδική Αραβία ως ένα βολικό στόχο. Πρώτον, το IS γνωρίζει πολύ καλά ότι η Σαουδική Αραβία δεν θα παρέμβει άμεσα στο Ιράκ ή στη Συρία με χερσαίες δυνάμεις. Και δεύτερον, υπάρχουν ευκαιρίες στη Σαουδική Αραβία, που έχουν τη μορφή του λαθρεμπορίου πετρελαίου ή κάτι παρομοίου, τις οποίες μπορεί να εκμεταλλευτεί το IS προκειμένου να στηρίξει την οικονομία του. Η Σαουδική Αραβία, ως εκ τούτου, είναι σίγουρα ένας πρωταρχικός στόχος για το IS ως υποστηρίκτρια των δυνάμεων του εχθρού.

Τελευταία, αλλά εξίσου σημαντικά, αξίζει να εξετάσουμε το IS και την αντίληψη που έχει για το Ιράν, το οποίο χλευάζει ως τη «Σαφαβική» δύναμη στην περιοχή που διατηρεί την κεντρική «Σαφαβιδική» κυβέρνηση στη Βαγδάτη. Ακόμα κι έτσι, δεν υπάρχει τίποτα που να υποδηλώνει πως το IS, σε αντίθεση με την Αλ-Κάιντα, έχει δημιουργήσει δίκτυα ή έχει δυνάμεις στο Ιράν για να χτυπήσει την Τεχεράνη. Έτσι, η επέκταση στο Ιράν είναι εκτός ορίων, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον.

Με λίγα λόγια, κατά την εκτίμηση του IS και της περιφερειακής στρατηγικής του, θα πρέπει κανείς να εξετάσει την κάθε χώρα ως μια ξεχωριστή περίπτωση. Στην περίπτωση που το IS καταλάβει το σύνολο του Ιράκ και της Συρίας, τότε όλες οι γειτονικές χώρες θα αντιμετωπίσουν την προοπτική της εισβολής, αλλά το αποτέλεσμα αυτό φαίνεται να είναι εξαιρετικά απίθανο. Οι κύριες προτεραιότητες του IS εξακολουθούν να είναι η επέκταση στο Ιράκ και τη Συρία και η εδραίωση της στρατιωτικής και οικονομικής δύναμής του εκεί σε βάρος των φιλο-κυβερνητικών δυνάμεων και των ανταρτών αντιπάλων τους και στις δύο χώρες. Μια πολύ πιο εύλογη ανησυχία τώρα είναι η πιθανότητα οι υποστηρικτές του IS, οι οποίοι δεν συνδέονται επισήμως με την οργάνωση, που κατοικούν στις δυτικές χώρες και τις Αραβικές χώρες που βοηθούν τις ΗΠΑ στις αεροπορικές επιδρομές τους εναντίον θέσεων του IS, να λάβουν σοβαρά υπόψη την έκκληση του εκπροσώπου του IS, του Mohammad al-Adnani, να στοχεύσουν τους Αμερικανούς και τους άλλους Δυτικούς πολίτες με οποιοδήποτε τρόπο.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.ecfr.eu/content/entry/commentary_the_islamic_states_regional_strategy326