Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ (Από Κέντρο Γεωπολιτικών Αναλύσεων – Πάντειο Πανεπιστήμιο)

“Θάλασσα κλύζει πάντα τα’ ανθρώπων κακά”, Ευρυπίδης

Στις δύσκολες και τραγικές αυτές στιγμές, ήρθε η ώρα να σηκώσουμε το ανάστημά μας. Κοιτάξτε πως σκέπτονται τα νησιά της Καραϊβικής που δεν διαθέτουν τον δικό μας θαλάσσιο πλούτο.

Κοιτάξτε τις επεκτατικές τάσεις της Κίνας που προσπαθεί με δεκάδες τερτίπια να αυξήσει την έκταση της ΑΟΖ της. Κοιτάξτε την προσπάθεια που κάνουν οι μεγάλες δυνάμεις για την εξερεύνηση του θαλάσσιου πλούτου της Αρκτικής.

Φωνάξτε τους Νορβηγούς, τους Ρώσους και τους Αμερικανούς να επενδύσουν στις πιο ιστορικές θάλασσες της υφηλίου που διαθέτει για αιώνες τώρα έναν ορυκτό πλούτο που σίγουρα οι Αθηναίοι του Περικλή δεν θα άφηναν ανεκμετάλλευτο! Οι αριθμοί αυτή τη στιγμή δεν έχουν αξία αλλά επιτέλους πρέπει να αρχίσουμε την εξερεύνηση των υδρογονανθράκων μας. Έχουμε ήδη χάσει μια δεκαετία. Δεν χρειάζεται να χάσουμε και άλλη.

Όμως εμείς στα κεντρικά δελτία ειδήσεων ξοδέψαμε μισή ώρα για την επίθεση στον Βαρουφάκη στα Εξάρχεια και μόνο ένα λεπτό για την σημαντική τριμερή συνάντηση στη Λευκωσία! Βέβαια, όλοι ανεξαιρέτως, μιλούσαν ότι οι Πρόεδροι της Κύπρου και της Αιγύπτου καθώς και ο Έλληνας πρωθυπουργός αναφέρθηκαν στην οριοθέτηση της ΑΟΖ των τριών κρατών. Τέτοια αναφορά δεν υπήρξε. Απλώς, η λέξη ΑΟΖ προστέθηκε από τους δημοσιογράφους όπως έγινε και με την πρώτη διακήρυξη των τριών κρατών στο Κάιρο. Και η Διακήρυξη του Καϊρου και η Διακήρυξη της Λευκωσίας αναφέρθηκαν στην οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Όταν του χρόνου πραγματοποιηθεί και η τρίτη τριμερής διάσκεψη των Αθηνών, πάλι η διακήρυξη αυτή θα μιλά για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών αλλά οριοθέτηση δεν θα βλέπουμε!

Συγκεκριμένα η Διακήρυξη της Λευκωσίας αναφέρει:

«Αναγνωρίζουμε ότι η ανακάλυψη σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την περιφερειακή συνεργασία. Τονίζουμε ότι αυτή η συνεργασία θα εξυπηρετείται καλύτερα μέσω της προσκόλλησης από τις χώρες της περιοχής στις πάγιες αρχές του διεθνούς δικαίου. Σε αυτό το πλαίσιο, τονίζουμε τον καθολικό χαρακτήρα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και έχουμε αποφασίσει όπως προχωρήσουμε ταχέως τις διαπραγματεύσεις μας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μας, όπου δεν έχουμε καθοριστεί μέχρι στιγμής».

Ο κύριος λόγος της μη αναφοράς της λέξης ΑΟΖ είναι πολύ απλός. Ένα από τα τρία μέρη, η Ελλάδα, δεν διαθέτει ΑΟΖ. Βέβαια ο Αλέξης Τσίπρας πήγε ένα βήμα παραπάνω όταν δήλωσε

«Να υπογραμμίσω το πόσο σημαντικό είναι ότι η τριμερή μας συνεργασία βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο, στο Δίκαιο της Θάλασσας και εξ’ αυτού του λόγου συμφωνήσαμε να προχωρήσουμε περαιτέρω με τις διαβουλεύσεις για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μας, όπου αυτό κριθεί απαραίτητο και βεβαίως όπου αυτό δεν απαιτεί και τη συνεννόηση και συνεργασία τρίτων χωρών».

Ήταν σίγουρα μια χρήσιμη δημιουργική ασάφεια που δεν διήρκησε πολύ. Ως δια μαγείας, λίγο αργότερα, στο κείμενο του Γραφείου Τύπου του Πρωθυπουργού οι δηλώσεις του κ. Τσίπρα είχαν «αυτολογοκριθεί»: «Υπογραμμίσαμε πόσο σημαντικό είναι η συνεργασία αυτή να βασίζεται στο διεθνές δίκαιο, στο δίκαιο της θάλασσας και συμφωνήσαμε να προχωρήσουμε περαιτέρω με τις διαβουλεύσεις για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, όπου αυτό είναι απαραίτητο».

Δεν χρειάζεται εδώ να διαθέτουμε μαγικές ικανότητες για να καταλάβουμε ότι οι λέξεις του Αλέξη Τσίπρα που σβήστηκαν θα δημιουργούσαν πρόβλημα. ‘Όταν είπε «….βεβαίως όπου αυτό δεν απαιτεί και τη συνεννόηση και συνεργασία τρίτων χωρών», κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε να οριοθετήσει την ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και στη Κύπρο, μια και μια τέτοια οριοθέτηση θα απαιτούσε τη συνεννόηση και συνεργασία με την Τουρκία. Αυτό βέβαια είναι μια επικίνδυνη παραδοχή ότι δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι εάν δεν ρωτήσουμε τη Τουρκία.

Είναι μια πολύ λανθασμένη άποψη που βλάπτει τα εθνικά μας συμφέροντα. Μια οριοθέτηση ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Κύπρο είναι μια διμερής πράξη που δεν χρειάζεται την έγκριση ενός τρίτου κράτους.

Όταν η Κύπρος και το Ισραήλ έκαναν οριοθέτηση της ΑΟΖ τους δεν ερώτησαν την Αίγυπτο ή το Λίβανο μια και δεν υπήρχε κανένας λόγος για κάποια συνεννόηση και συνεργασία με αυτά τα κράτη. Τα κράτη αυτά θα μπορούσαν να έχουν μια γνώμη αφού δουν τι ακριβώς προβλέπει μια τέτοια οριοθέτηση της Κύπρου και του Ισραήλ.

ΜΙΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Για πρώτη φορά η Ελλάδα ασχολήθηκε με την κυπριακή ΑΟΖ το 2003, όταν η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ζήτησε από την Κύπρο να μη κάνει την σωστή οριοθέτηση με την Αίγυπτο γιατί θα φανούν τα δικαιώματα του συμπλέγματος του Καστελόριζου. Συγκεκριμένα ο Πρωθυπουργός Κ. Σημίτης και ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου ζήτησαν από την Κύπρο να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Αίγυπτο 8 ν.μ. πριν την σωστή οριοθέτηση ώστε να μη δώσουν πλήρη επήρεια στο Καστελόριζο και δημιουργηθεί πρόβλημα με την Τουρκία!

Ο χάρτης που ακολουθεί δείχνει το πρόβλημα αυτής της οριοθέτησης. Στο οικόπεδο 4 της κυπριακής ΑΟΖ υπάρχει στα αριστερά του ένα τρίγωνο που θα έπρεπε να είναι μέρος του οικοπέδου 4, αλλά η οριοθέτησε αγνόησε αυτό το τρίγωνο γιατί θα έδειχνε, ξεκάθαρα, ότι τα 14 χιλιόμετρα που δεν μετρήθηκαν έδιναν δικαιώματα ΑΟΖ στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου και έτσι η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο και δεν έχει η Τουρκία με την Αίγυπτο. Αυτό τον χάρτη ο υπεύθυνος της κυπριακής ΑΟΖ, Σόλων Κασίνης, το χαρακτήρισε «χάρτη της ντροπής». Η άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να οριοθετήσει την δική της ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου είναι μία πράξη μεγάλης απερισκεψίας.

AOZ-KYPROY01-29APRIL2015

Σήμερα για άλλη μια φορά συζητάμε για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών της Αιγύπτου, της Ελλάδας και της Κύπρου και το τρίγωνο της αμαρτίας του παραπάνω χάρτη δείχνει ότι είμαστε ακόμα στο αρχικό στάδιο. Το Δίκαιο της Θάλασσας επιτρέπει διμερείς οριοθετήσεις και όχι τριμερείς. Ήδη υπάρχει η οριοθέτηση Κύπρου-Αιγύπτου. Έτσι, πρέπει να ακολουθήσει η οριοθέτηση Ελλάδας-Αιγύπτου και μετά η πιο σημαντική οριοθέτηση αυτή της Ελλάδας-Κύπρου. Όταν πλέον υπάρχουν και οι τρεις αυτές οριοθετήσεις, τότε πρέπει να υπάρξει μια τριεθνής συνάντηση που να καθορίζει τις γεωγραφικές συντεταγμένες στο τριεθνές σημείο που συμπίπτουν οι ΑΟΖ των τριών κρατών.

Η τελευταία Διακήρυξη της Λευκωσίας είναι παρόμοια με αυτή του Καϊρου και αναφέρει ότι:

“Αυτή η συνεργασία θα εξυπηρετηθεί καλύτερα μέσω της τήρησης από τις χώρες της περιοχής σε καλά εδραιωμένες αρχές του διεθνούς δικαίου. Εν προκειμένω, τονίζουμε τον παγκόσμιο χαρακτήρα της Διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), και αποφασίσαμε να προχωρήσουμε ταχέως με τις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, που δεν έχει γίνει ακόμη”

Αυτό το «αποφασίσαμε να προχωρήσουμε ταχέως με τις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, που δεν έχει γίνει ακόμη» τι το θέλανε; Οι τρεις κυβερνήσεις, σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων έχουν ήδη καθορίσει, από καιρό τώρα, τις γεωγραφικές συντεταγμένες, επομένως γιατί μας κοροϊδεύουν ότι θα συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις; Φαίνεται ότι κάποιοι δεν θέλουν τις οριοθετήσεις μια και συνεχίζουν να πάσχουν από το φοβικό σύνδρομο. Το μεγάλο πρόβλημα είναι η οριοθέτηση ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Κύπρο. Όταν θα γίνει η σωστή οριοθέτηση, βάσει του UNCLOS, ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κύπρο που θα περιλαμβάνει τα δικαιώματα του συμπλέγματος του Καστελόριζου, η Τουρκία θα αντιδράσει και θα ζητήσει την παρέμβαση του Δικαστηρίου της Χάγης και όχι του Διεθνούς Δικαστηρίου του Δίκαιου της Θάλασσας που εδρεύει στο Αμβούργο μια η Τουρκία δεν είναι μέλος του UNCLOS.

Η Τουρκία θα προσπαθήσει να πείσει τη Χάγη ότι το τριεθνές σημείο οριοθέτησης ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο παραβιάζει τους κανόνες του Δίκαιου της Θάλασσας και θα ζητήσει να έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο. Η Ελλάδα δεν πρέπει να αποδεχτεί αυτή τη στάση της Τουρκίας τονίζοντας ότι θα δεχτεί την παρέμβαση του Δικαστηρίου της Χάγης μόνο εάν η Τουρκία αποδεχτεί να υπάρξει οριοθέτηση ολόκληρης της θάλασσας των δύο κρατών.

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ διαθέτει σήμερα στους κόλπους της ελάχιστους φίλους της ΑΟΖ. Αλλά, αφού τους αρέσουν τόσο πολύ τα δημοψηφίσματα γιατί δεν αφήνουν τον λαό να αποφασίσει στο πολύ απλό ερώτημα: «Θέλετε η Ελλάδα να ανακηρύξει άμεσα ΑΟΖ;»