Δρ. Νίκος Παναγιωτίδης: Δημοσιογράφος-Διεθνολόγος

Μόνο η ενότητα λαού και ηγεσίας μπορεί να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα για ένα λαό. Ειδάλλως, το αποτέλεσμα είναι η εξυπηρέτηση επιδιώξεων τρίτων
15 Ιουλίου 1974: Τα ξενοκίνητα βόλια εναντίον του Προεδρικού και του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου αστόχησαν στον στόχο τους. Πέντε μέρες μετά, όμως, θα πετυχαίναν διάνα και θα επέφεραν οριστικό και αμετάκλητο τραύμα στην εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τριάντα εννιά χρόνια μετά την τραγωδία οι ψηφίδες του παζλ έχουν περίπου συμπληρωθεί και μπορούμε να δούμε την εικόνα με νηφαλιότητα, ωριμότητα σκέψης και χωρίς συναισθηματισμούς. Ο δικτάτορας Ιωαννίδης σε συνάντησή του στις 27 Ιουνίου του 1974 με εκπροσώπους της αμερικανικής κυβέρνησης, τους ανακοίνωσε τα σχέδιά του. Φέρεται μάλιστα να συναντήθηκε με τον αρχηγό της CIA στην Αθήνα, Πήτερ Κορομηλά.
Αυτοί δεν τον απέτρεψαν και σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία τον προέτρεψαν να προβεί στο πραξικόπημα, υποσχόμενοι ότι θα πείσουν την Τουρκία να περιορίσει σε λογικά πλαίσια τις αντιδράσεις της και συνεπώς το ποσοστό του εδάφους που θα καταλάμβανε. Πιθανότατα του υποσχέθηκαν ότι θα μπορούσε η λύση του Κυπριακού να πάρει τη μορφή διπλής ένωσης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Ο δικτάτορας προέβη στο πραξικόπημα πιστεύοντας ότι πετύχαινε τον στόχο του και θα έμπαινε στο πάνθεον των μεγάλων Ελλήνων ηγετών ως ο άνδρας που ένωσε την Κύπρο με την Ελλάδα. Ο άφρων Ιωαννίδης πίστεψε ότι οι Αμερικανοί θα τηρούσαν τον λόγο τους. Τώρα ποιος, γιατί και κάτω από ποιες συνθήκες δεν τήρησε τις υποσχέσεις του, οι Αμερικανοί ή οι Τούρκοι, δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω. Ο Κίσινγκερ και οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες πίστευαν ότι το πραξικόπημα ήταν μια χρυσή ευκαιρία να απαλλαγούν από τον Μακάριο και να εδραιώσουν γερά την παρουσία δύο Νατοϊκών συμμάχων στην Κύπρο, της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Πυρηνικός ανταγωνισμός
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ψυχροπολεμικός πυρηνικός ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στην κυπριακή τραγωδία, καθώς η πρόσβαση στις πληροφορίες που συνέλεγαν οι κατασκοπευτικές βάσεις στην Κύπρο διασυνδεόταν με τη δυνατότητα της Δύσης να παρακολουθεί τις σοβιετικές δραστηριότητες. Και συνεπώς να διατηρεί την πυρηνική της υπεροχή επί των Σοβιετικών με τη δυνατότητα πρώτου πυρηνικού πλήγματος (first strike capability) και αποτροπής ενός τέτοιου πλήγματος από σοβιετικής πλευράς. Στην Κύπρο υπήρχαν προηγμένα κατασκοπευτικά συστήματα OTH με εμβέλεια πέραν του ορίζοντα (Over The Horizon), που ήταν εντεταλμένα για την παρακολούθηση των σοβιετικών πυρηνικών δυνάμεων και δοκιμών.
Μετά τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του Γιομ Κιπούρ τον Οκτώβριο του 1973 η εμπιστοσύνη ΗΠΑ και Βρετανίας κλονίστηκε όταν η τελευταία αρνήθηκε τη χρήση των βρετανικών βάσεων στους Αμερικανούς για ανεφοδιασμό των Ισραηλινών. Τόσο σημαντικές θεωρούνται για τους Αμερικανούς οι κυπριακές κατασκοπευτικές βάσεις, που όταν άρχισαν οι εχθροπραξίες τον Ιούλιο του 1974 σκέφτηκαν να αποβιβάσουν στρατεύματα για την προστασία τους. Στις 20 Ιουλίου ο δικτάτορας αναφώνησε το γνωστό «Με εξαπατήσατε, θα κηρύξω πόλεμο εναντίον της Τουρκίας». Ήταν όμως αργά. Η αντίστροφη μέτρηση για την καταστροφή της Κύπρου είχε αρχίσει.

Η αμερικανική στρατηγική
Η αμερικανική περιφερειακή στρατηγική και τα αθέμιτα μέσα για την υλοποίησή της δεν χρησιμοποιήθηκαν μόνο στην Κύπρο. Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες είχαν εμπλοκή στο πραξικόπημα Μαρτίου του 1949 στη Συρία όταν ο στρατηγός Ζαΐμ ανέτρεψε την κυβέρνηση του Σούκρι αλ Κουβάτλι. Το 1953 ένα αμερικανοβρετανικό πραξικόπημα στο Ιράν θα ανέτρεπε τον πρωθυπουργό Μοσαντέκ και θα επανέφερε τον Σάχη στην εξουσία. Επιπλέον, κατά την περίοδο 1970-73 οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες σε μια ευρύτερη προσπάθεια αποσταθεροποίησης βοήθησαν τις αντικυβερνητικές δυνάμεις να ανατρέψουν την κυβέρνηση του Αλιέντε στη Χιλή. Ο Χένρι Κίσινγκερ είχε πει τότε: «Δεν βλέπω γιατί πρέπει να καθίσουμε να βλέπουμε μια χώρα να γίνεται κομμουνιστική όταν γι΄ αυτό ευθύνεται η ανευθυνότητα της κοινωνίας της». Δίδαγμα; Μόνο η ενότητα λαού και ηγεσίας μπορεί να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα για ένα λαό. Ειδάλλως, το αποτέλεσμα είναι η εξυπηρέτηση επιδιώξεων τρίτων, που όπως καταδεικνύει η περίπτωση της Κύπρου δεν κόπτονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα μικρών και αδύνατων κρατών.

Σημερινή – Sigmalive 15/07/2013