Kristian Brakel, Διευθυντής στο Ίδρυμα Heinrich Böll, Κωνσταντινούπολη

Το ερώτημα δεν είναι τόσο εάν η ΕΕ μπορεί να συνεργαστεί με την Τουρκία, αλλά κατά πόσον η ΕΕ είναι πρόθυμη να πληρώσει το τίμημα για αυτό.

Η Τουρκία εδώ και καιρό απαιτεί η ΕΕ να αυξήσει την οικονομική της υποστήριξη προς αυτήν για την κρίση των προσφύγων. Μέχρι το τέλος του 2012, η Άγκυρα απέρριπτε την κάθε εξωτερική υποστήριξη, προσπαθώντας να αποδείξει ότι με την πρωτόγνωρη οικονομική της ισχύ μπορούσε να διευθετήσει μόνη της το πρόβλημα.

Ενώ η Τουρκία έκτοτε άνοιξε τις πόρτες της στον ΟΗΕ και σε διάφορες ανθρωπιστικές υπηρεσίες, για να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος των προσφύγων, η Άγκυρα, οδηγούμενη από την πανταχού παρούσα παράνοια της απώλειας του ελέγχου από το κεντρικό κράτος, την ίδια στιγμή καθιστά δύσκολο για τις διεθνείς ΜΚΟ, ακόμη και το να λειτουργήσουν νόμιμα στη χώρα. Η πρόσθετη χρηματοδότηση, την οποία είναι πλέον πρόθυμη να απελευθερώσει η ΕΕ, για να βοηθήσει στη διαχείριση της κρίσης των προσφύγων στην Τουρκία προορίζεται να διοχετεύεται μέσω οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών, αλλά η Τουρκία θέλει να δει τα χρήματα να ρέουν στα δικά της ταμεία.

Το άλλο αίτημα που η Ευρώπη θα έχει δυσκολία στο να αντιμετωπίσει είναι η μακροχρόνια επιθυμία της Τουρκίας για τη δημιουργία μιας ασφαλούς ζώνης στο βόρειο τμήμα της Συρίας. Αυτό όχι μόνον θα έσερνε την ΕΕ βαθύτερα στο τέλμα της Συρίας, αλλά θα σήμαινε ότι η Τουρκία θα μπορούσε να απωθήσει τους πρόσφυγες από το έδαφός της σε αυτή τη ζώνη και με τον τρόπο αυτό να θέσει σε κίνδυνο την ανθρωπιστική προστασία.

Αυτό που είναι σωστό να επισημάνει ο Erdoğan είναι ότι η ΕΕ εξακολουθεί να έχει αποτύχει να καταλήξει σε ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της κύριας κινητήριας δύναμης της προσφυγικής κρίσης: τη βιαιότητα του καθεστώτος Assad. Τίποτα δεν φαίνεται να δείχνει ότι αυτό θα μπορούσε να αλλάξει στο εγγύς μέλλον.
Τέλος, υπάρχει η εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία, όπου ένας όλο και πιο αυταρχικός πρόεδρος συρρικνώνει το δημοκρατικό χώρο της χώρας και εφαρμόζει μια πολιτική η οποία βοήθησε να αναθερμανθεί η μακρά λανθάνουσα σύγκρουση με το PKK.

Η ΕΕ δεν πρέπει να επιτρέψει στον εαυτό της να εξαγοραστεί με αντάλλαγμα τον εφησυχασμό για τα θέματα αυτά. Μια τέτοια πολιτική θα αποτύχει τελικά, δεδομένου ότι παράγει ακόμη περισσότερο την αστάθεια στην περιοχή, την ίδια κινητήρια δύναμη που οδήγησε στην ροή των προσφύγων την πρώτη φορά.

Rana Birden Çorbacioğlu, Πολιτικός κοινωνικός ακτιβιστής

Έχει συμπληρωθεί ακριβώς μια δεκαετία από τότε που άρχισαν οι διαπραγματεύσεις ΕΕ-Τουρκίας. Με την εξαίρεση λίγων Tweets και ένα συγκεκριμένο σχέδιο με την ονομασία “Sivilog”, αυτή η αποκαλούμενη επέτειος δεν έχει προκαλέσει σημαντικό ενδιαφέρον ούτε στην Τουρκία, ούτε στην ΕΕ.
Ωστόσο, υπάρχουν μερικές ομάδες της κοινωνίας των πολιτών που υποστηρίζουν πως η Τουρκία και η ΕΕ θα πρέπει να χαράξουν τους τομείς της διμερούς συνεργασίας που μπορεί να διαδραματίσει ένα ρόλο στην προώθηση της ατζέντας των αξιών της ΕΕ και να επιστρέψει την Τουρκία στο καθεστώς του “2005”, όταν η χώρα ήταν αρκετά δημοκρατική ώστε να πληροί τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και να αρχίσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις.
Η τελευταία πρόταση της ΕΕ να παράσχει 1 δισ. δολάρια οικονομικής βοήθειας προς την Τουρκία για τη στήριξη των προσφύγων και τη διαχείριση των μεταναστών, που έγινε κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης στις Βρυξέλλες του Προέδρου Erdoğan, μπορεί να εκληφθεί ως μια ελκυστική προσφορά. Ωστόσο, παραμένει ασαφές εάν τα κεφάλαια αυτά αποτελούν μέρος των κεφαλαίων του ΙΡΑ της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020, τα οποία είναι ακόμα υπό διαπραγμάτευση.
Σε κάθε περίπτωση, αυτή η προσφορά βοήθειας είναι για να κρατήσει τους πρόσφυγες στην Τουρκία. Αυτό που δηλώνει είναι ότι η ΕΕ ακολουθεί μια πολιτική μετεγκαταστάσης του βάρους στην Τουρκία, παρά ότι αντιμετωπίζει τη χώρα ως ισότιμο εταίρο.
Για να υπάρξει πρόοδος σε θέματα που είναι εξίσου σημαντικά τόσο για την Τουρκία όσο και για την ΕΕ, η Ευρώπη πρέπει να επανεκτιμήσει τη θέση της και να καταλήξει σε ένα πιο δίκαιο επιχειρηματικό σχέδιο για την κρίση των προσφύγων, που είναι μια παγκόσμια ανθρώπινη τραγωδία, από τη μία πλευρά και να συνεχίσει να στηρίζει την πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ, από την άλλη.

François Heisbourg, Ειδικός σύμβουλος στο Ίδρυμα Στρατηγικών Ερευνών

Θα μπορούσε, αλλά δεν χρειάζεται να το κάνει. Οι ηγέτες της ΕΕ προσπαθούν να ανταποκριθούν στην κρίση, αλλά θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ευρύτερη εικόνα.
Ο Erdoğan μπορεί μερικές φορές να συμπεριφέρεται σαν τον Putin. Αλλά, βασικά, αυτός δεν είναι ο Putin και η Τουρκία δεν είναι η Ρωσία. Η Τουρκία δεν είναι μια ρεβιζιονιστική δύναμη και δεν επιδιώκει ούτε να διαταράξει την περιφερειακή τάξη, ούτε να αναδιατυπώσει τα σύνορα. Οι Τουρκικοί θεσμοί έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικοί απέναντι σε αυτούς που προσπαθούν να τους αλλάξουν χαρακτήρα με αυταρχικές γραμμές.
Θα πρέπει να αναζητηθεί κοινό έδαφος μεταξύ της ΕΕ και του Erdoğan σε τρεις αλληλένδετους τομείς:
• Συνεργασία για την κρίση των προσφύγων της Συρίας στο πλαίσιο της λεγόμενης Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Σταθερότητας, γνωστής ως Σχέδιο Merkel, με μια ευρωπαϊκή δέσμευση αριθμητικής πρόσληψης των αιτήσεων χορήγησης ασύλου προς επεξεργασία στην Τουρκία.
• Πολιτική συμφωνία σχετικά με το εάν ή όχι η ΕΕ και η Τουρκία θα πρέπει να στηρίξουν ενεργά τη λεγόμενη εντολή Sykes-Picot στην Εγγύς Ανατολή (συμφωνία για τον εδαφικό διαμελισμό της Μέσης Ανατολής μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο) και
• Μια κοινή προσέγγιση για την πρωτοβουλία “Μια Ζώνη, ένας Δρόμος” της Κίνας, με σκοπό να δοθεί έμφαση στο νότιο παρακλάδι μέσω Τουρκίας και Βαλκανίων ως την καρδιά της ΕΕ.
Το παράδοξο είναι ότι μπορεί να είναι ευκολότερο αυτά τα θέματα να συζητηθούν με την Τουρκία από ό, τι μεταξύ των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.

Πηγή: Capital.gr