Συνέντευξη Χ. Μηναγιά στο Militaire.gr

“Που το πάει ο Ερντογάν” είναι το ερώτημα που απασχολεί τους τελευταίους μήνες,όχι μόνο την Ελλάδα αλλά όλο κόσμο.Κι αν κρίνουμε με τα θέματα στα οποία δίνουν προτεραιότητα οι πρωταγωνιστές της πολιτικής στην Ελλάδα θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η Ελλάδα -σε επίπεδο εξουσίας- ασχολείται μάλλον λιγότερο από τον υπόλοιπο κόσμο.

Οι Έλληνες πολίτες ωστόσο ανησυχούν πολύ και καλά κάνουν.Η κατάσταση είναι απρόβλεπτη και ο Ερντογάν δείχνει να γίνεται όλο και πιο επικίνδυνος.

Αναλύσεις πολλές από πολλούς. Το Militaire.gr απευθύνθηκε σ΄ έναν άνθρωπο που γνωρίζει την Τουρκία όσο λίγοι. Ο κ.Χρήστος Μηνάγιας αρθρογράφος-αναλυτής  και συγγραφέας που ασχολείται αποκλειστικά με την Τουρκία απαντά σε ερωτήματα που έχουμε νομίζουμε όλοι μας.

Ο Χρήστος Μηνάγιας αποκαλύπτει γιατί ο Ερντογάν ασχολήθηκε τώρα με τη Συνθήκη της Λωζάννης,κάνει σαφές ότι λένε ψέμματα όσοι υποστηρίζουν πως αυτή λήγει το 2023 και τέλος αποκαλύπτει την μυστική συμφωνία Τουρκίας-ΗΠΑ από το 2003,η οποία προβλέπει υποχωρήσεις της Άγκυρας στο κουρδικό τις οποίες θα “ρεφάρει” με την ικανοποίηση όσων προσπαθεί να επιβάλλει σε Αιγαίο και Κύπρο!

Militaire.gr: Γιατί ο Ερντογάν έθεσε θέμα αλλαγής της Συνθήκης της Λωζάννης; Είναι στόχος η Ελλάδα ή μήπως οι προτεραιότητες του Ερντογάν είναι άλλες και γι’ αυτό έθεσε το θέμα. Αν ναι ποιες είναι αυτές; 

Χ.ΜΗΝΑΓΙΑΣ: Θέμα αλλαγής της Συνθήκης της Λωζάννης δεν υφίσταται. Αυτό το γνωρίζει ο Ερντογάν  και ούτε μπορεί να πείσει κανέναν σοβαρά σκεπτόμενο τόσο στην Τουρκία όσο και στο εξωτερικό. Άλλωστε, κύκλοι Τούρκων αναλυτών που στηρίζουν το ερντογανικό  καθεστώς θεωρούν τη Συνθήκη της Λωζάννης ως μια «εγγυητική επιστολή» για την ακεραιότητα της χώρας τους και καταλαβαίνετε τι εννοώ. Ήδη, έχουν δημοσιευθεί πληροφορίες στον τουρκικό τύπο για τη δραστηριοποίηση Άγγλων στις περιοχές Hakkari, Van, Silopi και Mardin της νοτιοανατολικής Τουρκίας, οι οποίοι έχουν έρθει σε επαφή με τους αρχηγούς μερικών κουρδικών φυλών και τους χρηματοδοτούν με εκατομμύρια ευρώ για να αποπληρώσουν τα χρέη τους στις τράπεζες.  

Σε ό,τι έχει να κάνει με την αντίκρουση των εν λόγω δηλώσεων του Ερντογάν θα πρότεινα να ανατρέξουμε στην τουρκική βιβλιογραφία και στις ιστορικά τεκμηριωμένες απόψεις Τούρκων ακαδημαϊκών. Ενδεικτικά σας παραθέτω το ακόλουθο κείμενο για τη Συνθήκη της Λωζάννης που φέρει την υπογραφή της Τουρκάλας καθηγήτριας Sevtap Demirci στο πανεπιστήμιο Boğaziçi  της Κωνσταντινούπολης: «Δεν υπάρχει κανένα έγγραφο στα αρχεία της Τουρκίας και της Αγγλίας που να μην το έχω διαβάσει. Αφιέρωσα πέντε χρόνια για έρευνες. Σε κανένα έγγραφο δεν αναγράφεται ότι η συνθήκη της Λωζάννης έχει ημερομηνία λήξης μετά από 100 χρόνια (δηλαδή το 2023). Εάν υπάρχει κάποιο έγγραφο, όποιος το βρει να το φέρει και να μου το δείξει. Αναφορικά με τα νησιά, η Τουρκία ούτως ή άλλως αποδέχθηκε το καθεστώς τους. Θα αναρωτηθείτε, δεν έγινε καμία προσπάθεια για τα νησιά; Ίσως θα έπρεπε να γίνει μεγαλύτερη προσπάθεια. Όμως, σε μια συμφωνία δίνετε μερικά πράγματα και σε αντάλλαγμα παίρνετε άλλα. Μακάρι να μην δίναμε τη Μοσούλη. Μακάρι να μην δίναμε τα νησιά. Μακάρι να τα παίρναμε όλα. Όμως, από μερικά πράγματα παραιτείσαι.».

Συνεπώς, η αναπαραγωγή με φοβικά σύνδρομα «το τέλος της ισχύος της Συνθήκης της Λωζάννης» και «το καθεστώς των νησιών», το μόνο που κάνει είναι να προσφέρει «άθελα» τις καλές υπηρεσίες στη συνομωσιακή και τυχοδιωκτική τακτική του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.

Πέραν τούτου, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι από την ανάλυση των κειμένων Τούρκων αρθρογράφων (ερντογανικών και μη) το συμπέρασμα που προκύπτει από τις συνεχείς αναφορές του Ερντογάν για τη Συνθήκη της Λωζάννης και τα «σύνορα της καρδιάς» έχει να κάνει με την επιδίωξη του Τούρκου προέδρου να ανοίξει ένα διάλογο στην Τουρκία, ο οποίος δεν θα είναι ιστορικός στηριζόμενος σε ιστορικά έγραφα και πρακτικά, αλλά ιδεολογικός. Και φυσικά με τον διάλογο αυτό θα πρέπει να απαντηθούν δύο κύρια ερωτήματα: «Κεμαλισμός ή Χαλιφάτο;» και «Επεμβατική πολιτική πέραν των συνόρων ή μια πολιτική βάσει της οποίας δεν θα υπάρχει καμία σκέψη επέμβασης πέραν των συνόρων;».

Αναφορικά με το πρώτο ερώτημα, οι ερντογανικοί κύκλοι θεωρούν ότι ο κεμαλισμός αποτελεί τον μεγαλύτερο εχθρό της τουρκικής ταυτότητας, εκλαμβάνοντας μάλιστα την υιοθέτηση του νέου τουρκικού αλφαβήτου το 1928 ως μια πολιτιστική γενοκτονία, με συνέπεια οι σύγχρονοι Τούρκοι να μην μπορούν να γράψουν και να διαβάσουν τα κείμενα των προγόνων τους. Όπως είναι φυσικό, η εν λόγω αντικεμαλική προσέγγιση του Ερντογάν ενόχλησε έντονα τους κεμαλιστές και άνοιξε εναντίον του ένα μέτωπο αντίδρασης και αμφισβήτησης της πολιτικής που εφαρμόζει. Επομένως, θα πρότεινα στους αρμόδιους Φορείς και υπηρεσίες μας να καταγράφουν όλα τα τουρκικά κείμενα που αντικρούουν τον Ερντογάν προκειμένου αυτά να τα έχουμε διαθέσιμα για μελλοντική χρήση και εκτιμήσεις. Υπόψη ότι, υπάρχουν πάρα πολλά κείμενα που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Σε ό,τι αφορά στο δεύτερο ερώτημα, για επεμβατική πολιτική πέραν των συνόρων ή μη, επισημαίνεται ότι, η Τουρκία του Ερντογάν επενδύει σε τέσσερα μέτωπα.

Το πρώτο εστιάζεται στη Δύση (πλην Ελλάδος) και έχει ως κύριο άξονα τον πολυπολιτισμό και την ισλαμοφοβία. Φυσικά στο μέτωπο αυτό περιλαμβάνεται και η τυχοδιωκτική πολιτική της Άγκυρας αναφορικά με το προσφυγικό-μεταναστευτικό. Επίσης, από την μια πλευρά ο Ερντογάν κατηγορεί τη Δύση για ισλαμοφοβία, ενώ από την άλλη οι απόψεις και οι ενέργειες του υποκρύπτουν έναν συνεχώς κλιμακούμενο ισλαμοφασισμό. Ειδικότερα, για το θέμα της ισλαμοφοβίας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η άποψη έγκριτων Τούρκων αρθρογράφων, οι οποίοι αναφέρουν ότι, η ισλαμοφοβία και ο ισλαμοφασισμός είναι δίδυμα αδέλφια όπου το ένα τροφοδοτεί το άλλο. Αξιοσημείωτο είναι ότι, οι αρθρογράφοι αυτοί, εμμέσως, κατηγορούν τον Ερντογάν  ως ισλαμοφασίστα, ο οποίος με την πολιτική που εφαρμόζει τροφοδοτεί την ισλαμοφοβία στη Δύση. Με την ίδια διαδικασία σκέψης, αντί να αποκαλούμε τον Ερντογάν ως Σουλτάνο ή Νεοοθωμανό, τίτλοι που του δίνουν κύρος στη χώρα του, μήπως θα έπρεπε να τον αποκαλούμε ως ισλαμοφασίστα αφού και αρκετοί Τούρκοι ασπάζονται την άποψη αυτή;

Το δεύτερο μέτωπο αναφέρεται στο διαμελισμό χωρών της Μέσης Ανατολής (Ιράκ-Συρία) και της Κύπρου. Η Τουρκία διακηρύττει ότι, υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα και ενότητα του Ιράκ και της Συρίας, ωστόσο πράττει τα εντελώς αντίθετα αφού η εξωτερική πολιτική της έχει χαρακτήρα δογματικό-θρησκευτικό (σουνιτικό), ο οποίος παραπέμπει σε διαμελισμό των χωρών αυτών και συγκεκριμένα στο μηδενισμό τους. Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν θα διαπιστώσουμε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που παρουσιάζει η εξέλιξη του «Στρατηγικού Βάθους» του Νταβούτογλου, το οποίο αφενός τηρεί «ευλαβικά» ο Ταγίπ Ερντογάν, αφετέρου ικανοποιεί εν μέρει την αναζήτηση ταυτότητας των Τούρκων του 21^ου αιώνα. Συγκεκριμένα πρόκειται για μια εξέλιξη που διακρίνεται σε τέσσερεις Φάσεις.

1^η Φάση: Τον Απρίλιο του 2001 κυκλοφόρησε η 5^η Έκδοση, ενώ τον Νοέμβριο του 2004 η 20^η Έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου του Νταβούτογλου, βάσει του οποίου προβλήθηκε ιδιαίτερα η «σχέση των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες».

2^η Φάση: Το Μάιο του 2009, κατά την τελετή ανάληψης των καθηκόντων του, ο Νταβούτογλου είχε επισημάνει ότι, η Άγκυρα θα μεταπλάσει «τη σχέση των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» σε «σχέση μεγίστου οφέλους». Ακολούθως, ο Νταβούτογλου στην ομιλία του αυτή ανέφερε τα εξής: «Εκτός από τις υποχρεώσεις της στα 70 εκατομμύρια κατοίκους της, η Τουρκία έχει υποχρεώσεις και σε όλα τα εδάφη που έχουν κάθε είδους διασύνδεση με εδάφη του παρελθόντος και σε εδάφη όπου υπάρχουν Τούρκοι. Η Τουρκία έχει ιστορικό χρέος και είναι σε θέση να ανταποκριθεί πλήρως σε αυτό.». Φυσικά, όλα αυτά όχι μόνο δεν λήφθηκαν υπόψη από τις γειτονικές χώρες της Τουρκίας και από τα δυτικά κέντρα ισχύος, αλλά είχαν τελείως αγνοηθεί, με αποτέλεσμα όσοι προσπαθούσαν να αποκαλύψουν τον νέο τουρκικό επεκτατισμό να αντιμετωπίζουν δυσχέρειες στο έργο τους.  (βλ. Βιβλίο Η Γεωπολιτική Στρατηγική και η Στρατιωτική Ισχύς της Τουρκίας, σελ. 19, 34, 35 και 36, Χρήστος Μηνάγιας, 2010). 3^η Φάση: Το 2011 με την έναρξη της Αραβικής Άνοιξης και το συριακό εμφύλιο πόλεμο, η τουρκική στρατηγική μετατράπηκε σε «στρατηγική πολλαπλών προβλημάτων με τους γείτονες». Και τέλος μετά το πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου άρχισε η 4^η Φάση κατά την οποία η «στρατηγική πολλαπλών προβλημάτων με τους γείτονες» μετατράπηκε σε «στρατηγική μηδενικών γειτόνων» με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη Συρία, το Ιράκ και την Κύπρο.

Το τρίτο μέτωπο  έχει να κάνει με την Ελλάδα και στηρίζεται σε δύο κύριους άξονες. Στον πολυπολιτισμό (Θράκη και προσφυγικό-μεταναστευτικό), καθώς επίσης στη «στρατηγική των μηδενικών ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στις θαλάσσιες ζώνες του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου».

Και τέλος, το τέταρτο μέτωπο αφορά στο εσωτερικό της Τουρκίας και συγκεκριμένα στην αλλαγή του Συντάγματος και του πολιτεύματος της χώρας από προεδρευόμενη σε προεδρική δημοκρατία. Επίσης, εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι, μέσω των τριών πρώτων μετώπων που προαναφέρθηκαν, ο Ερντογάν επιδιώκει την ενεργοποίηση των εθνικιστικών αντανακλαστικών της τουρκικής κοινωνίας και μέσω της ψήφου των βουλευτών του εθνικιστικού κόμματος MHP να οδηγήσει τη χώρα σε δημοψήφισμα την άνοιξη του 2017 προκειμένου να υλοποιηθεί το όραμα του και να γίνει πρόεδρος Προεδρικής Δημοκρατίας, η οποία θα έχει τα χαρακτηριστικά μιας Οθωμανικής Δημοκρατίας. (σ.σ. Αναφορικά με την αλλαγή του πολιτεύματος κρίνεται σκόπιμο να επισημανθούν δύο περιπτώσεις. Πρώτον, αυτή μπορεί να εγκριθεί από την Εθνοσυνέλευση εφόσον εξασφαλισθούν 367 ψήφοι. Τούτο όμως δεν είναι εφικτό διότι το κυβερνόν κόμμα ΑΚΡ διαθέτει 317 έδρες. Η δεύτερη περίπτωση, έχει να κάνει με τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, με την προϋπόθεση ότι, η διεξαγωγή του θα εγκριθεί από την Εθνοσυνέλευση με 330 ψήφους και άνω, οι οποίοι προφανώς θα καλυφθούν από το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ με τις 40 έδρες που διαθέτει).

Militaire.gr: Έγινε πολύς λόγος για τα όσα γράφτηκαν στον τουρκικό τύπο ως «ερμηνεία» όσων είπε ο Ερντογάν σε ομιλία του. Έγινε πολύ λόγος για τον Misak-i Milli (Εθνικό Όρκο). Τι είναι αυτός ο όρκος, τι προβλέπει και γιατί πρέπει να ανησυχούμε στην Ελλάδα;

X.ΜΗΝΑΓΙΑΣ: Στις 30 Οκτωβρίου 1918 υπογράφηκε η Συνθήκη του Μούδρου, η οποία σηματοδότησε ουσιαστικά και τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αποτέλεσμα της Συνθήκης αυτής ήταν να εκδηλωθεί πολιτικό, διπλωματικό και στρατιωτικό χάος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία ουσιαστικά είχε περιέλθει στη διάθεση των Συμμαχικών  Δυνάμεων της Αντάντ μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Σε απάντηση της εν λόγω Συνθήκης, τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου 1920, ο Κεμάλ Ατατούρκ συνέταξε στην Άγκυρα ένα ανακοινωθέν αποτελούμενο από έξη άρθρα αναφορικά με τις αρχές της εξωτερικής πολιτικής που θα εφαρμοζόταν στο μέλλον μαζί με την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Το ανακοινωθέν αυτό απεστάλη με τον βουλευτή της Τραπεζούντας Hüsrev Sami Bey στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο, στις 28 Ιανουαρίου 1920, εγκρίθηκε από την τελευταία Οθωμανική Εθνοσυνέλευση παμψηφεί με 121 ψήφους, γνωστοποιήθηκε στην κοινή γνώμη στις 17 Φεβρουαρίου 1920 και του εδόθη η ονομασία Ahd-ı Milli Beyannamesi (Μανιφέστο Εθνικού Όρκου), το οποίο στη συνέχεια μετονομάσθηκε σε Misak-ı Milli (Εθνικός Όρκος). Έκτοτε, o Εθνικός Όρκος θεωρείται ως ο Καταστατικός Χάρτης της Τουρκίας και αποτελεί αντικείμενο εκπαίδευσης στα σχολεία και σχολές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Πέραν τούτου, η ονομασία Misak-ı Milli έχει δοθεί σε δεκάδες σχολεία (στην Άγκυρα, στη Σμύρνη, στο Kocaeli, στο Mardin, στο Akhisar κ.λπ.), καθώς επίσης στο Κέντρο Χειρισμού Κρίσεων της τουρκικής πρωθυπουργίας. Το τι σημαίνει στην ουσία ο Misak-ı Milli το προσδιορίζει ο Τούρκος καθηγητής της Ιστορίας Νuri Köstüklü (σ.σ. είναι μέλος της Ανώτατης Επιτροπής Πολιτισμού, Γλώσσας και Ιστορίας  του Ατατούρκ στην Πρωθυπουργία) σε μια ιδιαίτερα αποκαλυπτική μελέτη του με τίτλο: Ο Misak-ı Milli και οι Εθνικοί Στόχοι του Ατατούρκ Σχετικά την Εξωτερική Πολιτική. Σύμφωνα με τη μελέτη, ο Μουσταφά Κεμάλ δήλωσε ότι: «Κάθε έδαφος όπου ζουν Τούρκοι περιλαμβάνεται στο Misak-ı Milli. Με τη βοήθεια του Αλλάχ, θα πάρω πίσω τη Μοσούλη, το Κιρκούκ και τα νησιά (σ.σ. εννοεί τα νησιά του Αιγαίου και την Κύπρο), καθώς επίσης θα ενσωματώσω εντός των συνόρων της Τουρκίας τη Θεσσαλονίκη και τη Θράκη.». Πέραν όμως από τους Τούρκους, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι, και ο Κούρδος ηγέτης Αμπντουλάχ Οτζαλάν σε διάγγελμά του που αναγνώσθηκε στις 21 Μαρτίου 2013 στο Ντιγιαρμπακίρ ενώπιον χιλιάδων Κούρδων στην τουρκική και στα κουρδικά για τη γιορτή του Νεβρόζ αναφέρθηκε στον Misak-ı Milli λέγοντας τα εξής: «Σήμερα πλέον ξυπνάμε σε μια Νέα Τουρκία, σε μια Νέα Μέση Ανατολή, σε ένα νέο μέλλον… Οι Τούρκοι και οι Κούρδοι ενωμένοι έπεσαν μαχόμενοι στα Δαρδανέλια, διεξήγαγαν μαζί τον Απελευθερωτικό Πόλεμο (σ.σ. Μικρασιατική Εκστρατεία) και προέβησαν στη σύσταση της Βουλής το 1920… Ζούμε ένα πανομοιότυπο και πιο επίκαιρο, πιο περίπλοκο και πιο βαθύ παράγωγο του Εθνικού Απελευθερωτικού Πολέμου που διεξήχθη υπό την ηγεσία των Τούρκων και Κούρδων στα πλαίσια του Misak-ı Milli της πρόσφατης ιστορίας μας…» (βλ. Βιβλίο Αποκαλύπτοντας τον Τουρκικό Λαβύρινθο-Ισλάμ και Πολιτική στην Τουρκία, σελ. 33-37, Χρήστος Μηνάγιας, 2014).

Αναφορικά με το ερώτημα εάν πρέπει να ανησυχούμε στην Ελλάδα από τις συνεχείς αναφορές του Ερντογάν στον Misak-ı Milli η απάντηση είναι η εξής: «Έπρεπε, πρέπει και θα πρέπει να ανησυχούμε. Άλλωστε, τώρα έπεσαν οι μάσκες και όλοι θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής, η οποία θα πρέπει να έχει ως κύρια χαρακτηριστικά την εθνική αξιοπρέπεια, την πολιτική σοφία, την αντίληψη της πραγματικότητας (ποιοι είμαστε και ποίες είναι οι απειλές), τη διπλωματική δεινότητα για τη διαμόρφωση ενός συμμαχικού διεθνούς περιβάλλοντος, την εγρήγορση και τον καθορισμό των κόκκινων γραμμών».

Militaire.gr: Θα περίμενε κανείς μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου, μια Τουρκία και έναν Ερντογάν πιο «μαζεμένους». Αντιθέτως, η ορμή του καθεστώτος Ερντογάν προκαλεί ερωτήματα. Το κυρίαρχο ερώτημα είναι, εάν τελικά το πραξικόπημα διευκόλυνε τον Ερντογάν στα σχέδια του για εκκαθάριση του κεμαλικού παρελθόντος. Πιστεύετε σε αυτά τα σενάρια;

Χ.ΜΗΝΑΓΙΑΣ: Ενώ έχουν συλληφθεί δεκάδες χιλιάδες άτομα με την κατηγορία συμμετοχής ή στήριξης του πραξικοπήματος, ακόμη δεν υπάρχουν απτά στοιχεία προκειμένου να απαντηθούν τα εξής ερωτήματα: Ποιος ήταν ο ηγετικός μηχανισμός των πραξικοπηματιών; Ποιος θα αναλάμβανε πρόεδρος Δημοκρατίας, ποιος θα ήταν ο νέος πρωθυπουργός και από ποιους θα συγκροτείτο τον νέο υπουργικό συμβούλιο; Ποίοι εξασφάλισαν τον συντονισμό του Γκιουλέν με τους πραξικοπηματίες στην Τουρκία; Από ποιους συγκροτήθηκε η ιεραρχική δομή και ποιο είναι το οργανόγραμμα του πραξικοπήματος; Επειδή για όλα αυτά υπάρχουν μόνο εικασίες και δεν υπάρχει κανένα συγκεκριμένο στοιχείο, γίνεται κατανοητό ότι το κίνημα Γκιουλέν προστατεύει τον ηγετικό του πυρήνα και συνεπώς η απειλή εξακολουθεί να υφίσταται, εφόσον φυσικά αποδειχθεί ότι το πραξικόπημα το οργάνωσε ο Γκιουλέν.

Εκτός τούτου, η τουρκική πολιτειακή και πολιτική ηγεσία αντί να αναλύσει σωστά τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά αίτια που δημιούργησαν τις προϋποθέσεις διεξαγωγής του πραξικοπήματος, με τις ενέργειες της καταδεικνύει ότι διεξάγει ένα αντιπραξικόπημα, απομακρύνοντας την Τουρκία έτι περαιτέρω από τη Δύση λόγω του ελλείμματος δημοκρατίας που δημιουργεί, της αποδόμησης του κράτους δικαίου, και της καταπάτησης των ατομικών ελευθεριών. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι, οι Τούρκοι πολίτες που έχουν υποστεί άμεσες ή έμμεσες κυρώσεις λόγω της απόπειρας πραξικοπήματος ξεπερνούν τα δύο εκατομμύρια και ο αριθμός αυτός εκτιμάται θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Ήδη στην εφημερίδα της κυβερνήσεως της 29-10-2016 δημοσιεύθηκε η απόλυση 10.131 δημοσιών υπαλλήλων λόγω συμμετοχής τους ή στήριξης του πραξικοπήματος. Αν σε όλα αυτά συνυπολογίσουμε και την σταδιακή αποσταθεροποίηση της τουρκικής οικονομίας, τότε δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο η Τουρκία στο μέλλον να βρεθεί ενώπιον μιας παρόμοιας κρίσης με διαφορετικά χαρακτηριστικά, αλλά με πιο οδυνηρές συνέπειες.

Σε ό,τι έχει να κάνει με το ερώτημα εάν τελικά το πραξικόπημα διευκόλυνε τον Ερντογάν στα σχέδια του, η απάντηση είναι ό,τι ο Τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να μετατρέψει την κρίση που δημιουργήθηκε σε ευκαιρία, προκειμένου, μέσω της δημιουργίας φόβου, τρόμου και ψυχολογικής βίας να κάνει το όραμα του πραγματικότητα και να γίνει πρόεδρος μιας προεδρικής δημοκρατίας. Η εκτίμηση αυτή επιβεβαιώνεται άμεσα και με αρκετή σαφήνεια από την πρόσφατη δήλωση του Τούρκου πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ ο οποίος επισήμανε το εξής: «Εάν δεν φτάσουμε σε ένα προεδρικό σύστημα υπάρχει κίνδυνος διαμελισμού της χώρας.». 

Militaire.gr: Η Τουρκία, από τη μια πλευρά, έχει ανοίξει μέτωπα ακόμη και πολεμικά, αλλά ταυτόχρονα διαπιστώνουμε ότι είναι ιδιαίτερα δραστήρια σε διπλωματικό επίπεδο και κυριολεκτικά «παίζει» με όλες τις μεγάλες δυνάμεις σαν να είναι ισότιμος συνομιλητής τους. Πιέζει στα όρια του εκβιασμού και δείχνει να κερδίζει. Είναι τόσο ικανή ή βρίσκεται σε κατάσταση απόγνωσης παίζοντας τα τελευταία της χαρτιά;

Χ.ΜΗΝΑΓΙΑΣ: Σε πρόσφατη ομιλία του, ο Ερντογάν παρουσίασε τις βασικές αρχές της νέας στρατηγικής που θα εφαρμόσει η Άγκυρα έναντι των εξωτερικών προβλημάτων και των προβλημάτων ασφαλείας που απειλούν τη χώρα του, έχοντας ως οδικό χάρτη τον Εθνικό Όρκο (Misak-ı Milli). Οι αρχές αυτές περιλαμβάνουν προληπτικές και αποτρεπτικές ενέργειες, οι οποίες έχουν να κάνουν με τη μεταφορά των στρατιωτικών επιχειρήσεων της Τουρκίας πέραν των συνόρων και συγκεκριμένα στα εδάφη άλλων κρατών. Συγκεκριμένα, αναφερόμαστε σε μια στρατηγική βάσει της οποίας, η υιοθέτηση της αντίληψης περί άμυνας θεωρείται για την Τουρκία «όλεθρος». Επιπλέον, με την ίδια διαδικασία σκέψης αναφερόμαστε σε μια τουρκική θεώρηση βάσει της οποίας, κάθε χώρα που δεν αποκόπτει τις απειλές της πέραν των συνόρων της και δεν δημιουργεί αμυντικά προπύργια στο εξωτερικό θα αντιμετωπίσει το διαμελισμό της στο μέλλον. Ας σημειωθεί ακόμη ό,τι, ο τελικός αντικειμενικός σκοπός του Ερντογάν εστιάζεται στη φράση: «Και στο πεδίο των επιχειρήσεων και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων». Και όταν αναφερόμαστε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων εννοούμε την επιδίωξη της Τουρκίας να της ανατεθεί ρόλος στη διαμόρφωση της Νέας Συρίας και του Ιράκ μετά το πέρας των εχθροπραξιών. Για το λόγο αυτό μέσα στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον της Μέσης Ανατολής, όπου ο ανταγωνισμός της ηγεμονίας κατέχει την πρώτη θέση, η Τουρκία προβάλλει με κάθε τρόπο τον περιφερειακό της ρόλο και την περιφερειακή της ηγεμονία που αυτή επιθυμεί να αποκτήσει. Φυσικά, τα πλεονεκτήματα και τους κίνδυνους του νέου τουρκικού δόγματος θα αρχίσουν να φαίνονται μετά από μερικές εβδομάδες, λαμβανομένου υπόψη ότι η γραμμή Χαλέπι-Ράκκα-Μοσούλη εντάσσεται σε ένα θέατρο επιχειρήσεων όπου όλοι πολεμούν εναντίον όλων.

Militaire.gr: Τι θα πρέπει να προσέξει η Ελλάδα;

Χ.ΜΗΝΑΓΙΑΣ: Στο βιβλίο μου Αποκαλύπτοντας τον Τουρκικό Λαβύρινθο-Ισλάμ και Πολιτική στην Τουρκία (σελ. 269-270) είχα παραθέσει τις ακόλουθες πληροφορίες: «Στις 24-05-2003, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Abdullah Gül σε συνέντευξη που έδωσε στον Τούρκο δημοσιογράφο Sedat Sertoğlu της εφημερίδας Vatan αποκάλυψε ότι θα αλλάξουν (ανατραπούν) τα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής, αναφέροντας τα εξής: Στην πολυθρόνα που κάθεσαι καθόταν ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Powell, με τον οποίο συμφωνήσαμε σε ένα δισέλιδο σχέδιο 9 παραγράφων. Όμως δεν μπορώ να σου ανακοινώσω το περιεχόμενο του, διότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα πλήθος μυστικών διαβουλεύσεων. Υπόψη ότι το γενικό πλαίσιο της συμφωνίας αυτής συντάχθηκε κατά την επίσκεψη του Powell στην Τουρκία στις 02-04-2003, χωρίς αυτή να κατατεθεί στην Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση για έγκριση, όπως προβλεπόταν από το Σύνταγμα. Ωστόσο μετά από λίγους μήνες, στις 13-07-2003, ο Doğu Perinçek αρχηγός του κόμματος İşçi Partisi (Εργατικό Κόμμα) σε συνέντευξη τύπου γνωστοποίησε το περιεχόμενο της συμφωνίας Gül-Powell που περιελάμβανε τα εξής (σ.σ. ο Perinçek κρίθηκε ένοχος για την εμπλοκή του στην υπόθεση Ergenekon και του επιβλήθηκε η ποινή φυλάκισης 34 ετών και 4 μηνών):

• Ο τουρκικός στρατός θα αποχωρήσει από το βόρειο Ιράκ, όπου είχε στρατιωτικές βάσεις, θα τερματίσει τις επιχειρήσεις του κατά μήκος των τουρκο-ιρακινών συνόρων και σε περίπτωση που απαιτηθεί να πραγματοποιήσει οποιαδήποτε επιχείρηση εναντίον του ΡΚΚ θα ζητά έγκριση από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
• Απειλή για εμπάργκο και λήψης στρατιωτικών μέτρων κατά της Τουρκίας.
• Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις θα μειώσουν την αριθμητική δύναμη και τα οπλικά συστήματα τους.
• Η Τουρκία θα παρέχει ενεργή υποστήριξη στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα συμμετάσχει σε επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή και εναντίον του Ιράν.
• Η Τουρκία θα αναγνωρίσει επίσημα το κουρδικό κράτος που θα ιδρυθεί στο Βόρειο Ιράκ.
• Θα αποποινικοποιηθεί το ΡΚΚ και θα δοθεί γενική αμνηστία στα μέλη της οργάνωσης.
• Θα παραχωρηθεί το δικαίωμα στους δήμους της νοτιοανατολικής Τουρκίας να αυτονομηθούν και να δημιουργήσουν μια ομοσπονδία.
• Η Τουρκία θα άρει τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις που εφαρμόζει στην Αρμενία.
• Στην Κύπρο, θα παραμερισθεί ο Dektaş, το σχέδιο Annan θα υλοποιηθεί με μικρές αλλαγές και θα υπάρξει ελαστική στάση σε ό,τι έχει να κάνει με τις αξιώσεις-διεκδικήσεις της Ελλάδος στο Αιγαίο. Συνεπώς διαπιστώνεται με τον πλέον εμφανή τρόπο η διασύνδεση που υπάρχει μεταξύ του κουρδικού προβλήματος και των ελληνοτουρκικών σχέσεων αναφορικά με το κυπριακό και τις θαλάσσιες ζώνες.»

Επειδή λοιπόν, το γεωπολιτικό περιβάλλον του 2003 με το αντίστοιχο του 2016 έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς τους Κούρδους και το κουρδικό πρόβλημα δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο να υπάρξουν εξελίξεις και εκπλήξεις τους επόμενους μήνες εάν η  Άγκυρα τροποποιήσει την υφιστάμενη πολιτική της για τους Κούρδους και προβεί σε μια νέα διαδικασία επίλυσης του κουρδικού, σύμφωνα με την επιθυμία των Μεγάλων Δυνάμεων (ΗΠΑ και Ρωσία). Για το λόγο αυτό θα πρέπει να δημιουργηθούν όλες εκείνες τις προϋποθέσεις ώστε η Ελλάδα και η Κύπρος να μην υποχρεωθούν να τηρήσουν «ελαστική στάση» στις αξιώσεις και διεκδικήσεις της Τουρκίας, εφόσον της «ζητηθούν».