Δρ.Νίκος Παναγιωτίδης: Επικεφαλής ΓΕΩΠΑΜΕ

H εμφάνιση, η εδραίωση και η διαιώνιση των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ) –ή DAESH κατά το αραβικό ακρωνύμιο– στη Μέση Ανατολή εξελίσσεται σε μείζον στρατηγικό παίγνιο. Οι ακραίοι φονταμενταλιστές ισλαμιστές οι οποίοι έχουν κηρύξει χαλιφάτο (Ιούνιο 2014) σε μεγάλες περιοχές της Συρίας και του Ιράκ, εξελίσσονται σε μείζονα απειλή για την περιφερειακή αλλά και την παγκόσμια σταθερότητα, αφού επιτυγχάνουν να μεταφέρουν το κέντρο βάρους των στρατηγικών τους στόχων σε Ευρώπη και ΗΠΑ με τη διεξαγωγή τρομοκρατικών επιθέσεων. Ομολογουμένως δεν έχει υπάρξει παρόμοιο φαινόμενο στην ιστορία της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής, μια οντότητα να καταφέρει να θέσει υπό τον έλεγχό της τόσο μεγάλο έδαφος που αντιστοιχεί σε μέγεθος περίπου με την έκταση της Μεγάλης Βρετανίας.

Οι τζιχαντιστές του ΙΚ έχουν εξασφαλίσει δύο από τα βασικά στοιχεία που χρειάζονται για την απόκτηση κρατικής οντότητας: το έδαφος και την αυτοδύναμη εξουσία. Μολονότι η λαϊκή νομιμοποίηση του εγχειρήματος δεν είναι μεγάλη, οι ισλαμιστές έχουν καταφέρει μέσω του εξαναγκασμού και της τρομοκρατίας να επιβάλουν με τη βία την εξουσία τους στους διαφωνούντες. Την ίδια ώρα, έχουν θέσει υπό τον έλεγχό τους όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής μέχρι και την εκπαίδευση, από την οποία έχουν αφαιρέσει σχεδόν όλα τα μαθήματα –εκτός από τα μαθηματικά– εμπλουτίζοντας τα σχολικά προγράμματα αποκλειστικά με την ισλαμική διδασκαλία. Η απουσία κυρίαρχης ιδιότητας για το ΙΚ, με την έννοια της απόκτησης διεθνώς αναγνωρισμένης κυριαρχίας, είναι ακαδημαϊκής σημασίας.

Οι προσπάθειες της συμμαχίας υπό τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν φαίνεται να αποδίδουν το αναμενόμενο, παρά τις χιλιάδες αεροπορικές επιδρομές. Αυτό καταδεικνύεται από την κατάκτηση της αρχαίας πόλης Παλμύρας στη Συρία και της Ραμαντί στο Ιράκ. Δύο τοποθεσίες στρατηγικής σημασίας για διάφορους λόγους. Βρίσκονται στο επίκεντρο του ισλαμικού εποικοδομήματος και εξασφαλίζουν τη μεταφορά, επικοινωνία και ανεφοδιασμό των μαχητών της οργάνωσης. Επιπρόσθετα, βρίσκονται κοντά στις δύο πρωτεύουσες, τη Δαμασκό και τη Βαγδάτη. Η κατάληψη της Δαμασκού θα οδηγήσει αναπόδραστα σε κατάρρευση την ήδη αποδυναμωμένη κυβέρνηση Άσαντ, ενώ η απειλή κατά της Βαγδάτης επιφέρει πολλαπλασιαστικά μύρια προβλήματα για το εθνοτικό εκμαγείο του Ιράκ με τις εύθραυστες ισορροπίες μεταξύ Κούρδων, Σουνιτών και Σιιτών.

Η παρουσία των τζιχαντιστών στη Μέση Ανατολή έχει ήδη επιφέρει ανακατανομές ισχύος και επαναπροσδιορισμό συμφερόντων στην περιοχή, αφού πολλοί δρώντες έχουν συνασπιστεί και έχουν συντονίσει τις ενέργειές τους για να αντιμετωπίσουν τον κοινό εχθρό. Το ότι το Ιράν μάχεται στο Ιράκ εναντίον τους και αναγκάζεται αν όχι να συνεργαστεί, τουλάχιστον να συντονίσει τις ενέργειές του με τις ΗΠΑ κατά των ισλαμιστών, είναι κάτι πρωτόγνωρο για την περιοχή.

Οι ισλαμιστές φαίνεται ότι έχουν επιβάλει τη βούλησή τους και στην περίπτωση της Συρίας, αφού ο Άσαντ φαίνεται να έχει αποδεχτεί την απώλεια των τριών τετάρτων του συριακού εδάφους, το οποίο ελέγχεται πλέον από το ΙΚ και τη –διασυνδεόμενη με την Αλ Κάιντα– Αλ Νούσρα. Γι’ αυτόν το λόγο το καθεστώς αρχίζει να υιοθετεί αμυντικές στρατιωτικές στρατηγικές κυρίως στατικής άμυνας σε μια προσπάθεια να διασφαλίσει τον έλεγχο επί του άξονα Χομς-Χάμα στην παραλιακή Συρία και την πρωτεύουσα Δαμασκό. Αυτό είναι το λιγότερο που μπορεί να κάνει για να διασφαλίσει την επιβίωσή του.