ΠΗΓΗ: Κέντρο Γεωπολιτικών Αναλύσεων

Της Ειρήνης Χριστοδουλάκη
Συντονίστριας Έρευνας Κέντρου Ανατολικών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Καθώς πλησιάζουν οι βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου στην Τουρκία χρήσιμο θα ήταν να υπάρξει μια σύντομη μελέτη γύρω από το εκλογικό σύστημα της χώρας, τα κόμματα, τα πρόσωπα, τις δημοσκοπήσεις και τα εκλογικά σενάρια που έχουν κάνει την εμφάνισή τους στη γείτονα όλους αυτούς τους μήνες.

Ξεκινώντας από γενικές πληροφορίες γύρω από την εκλογική διαδικασία θα πρέπει να σημειώσουμε πως οι επόμενες προγραμματισμένες βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία είναι το 2019. Μάλιστα θα είναι τριπλές εκλογές καθώς εκτός απ’ την ανάδειξη κοινοβουλίου οι Τούρκοι πολίτες το 2019 θα κληθούν να εκλέξουν Πρόεδρο της Δημοκρατίας [1] και την τοπική αυτοδιοίκηση.
Στις εκλογές του Ιούνη σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσουν οι Τούρκοι πολίτες που ζουν στο εξωτερικό για τους οποίους η ψηφοφορία έχει ήδη ξεκινήσει[2] και θα διαρκέσει μέχρι τις 7 Ιουνίου . Οι κάτοικοι του εξωτερικού είναι περίπου 3 εκατομμύρια, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 2,82% του εκλογικού σώματος [3], ενώ είναι η πρώτη φορά που θα μπορούν να ψηφίσουν σε βουλευτικές εκλογές, δεύτερη συνολικά μετά τις Προεδρικές εκλογές του περασμένου Αυγούστου. Σημαντικό, είναι να πούμε ότι στις Προεδρικές εκλογές του Αυγούστου η προσέλευση στις κάλπες των κατοίκων του εξωτερικού ήταν μικρότερη απ’ το αναμενόμενο σε ποσοστό που έφτασε το 10% [ 4], ενώ τη μερίδα του λέοντος από τις ψήφους την έλαβε ο Recep Tayyip Erdoğan.
Χρήσιμο θα ήταν να αναφέρουμε πως για να εκλεγεί ένα κόμμα στο Τουρκικό Κοινοβούλιο, και μετά την απόρριψη αιτήματος για την μείωσή του από το Συνταγματικό Δικαστήριο[5], το εκλογικό όριο για ένα κόμμα είναι το 10% [6]. Ταυτόχρονα, ένας υποψήφιος εκλέγεται μόνο αν το κόμμα του κατεβαίνει στο 1/3 των εκλογικών περιφερειών [7] και το κόμμα του θα πρέπει να έχει προτείνει τουλάχιστον δυο υποψηφίους στις μισές από αυτές τις περιφέρειες. Τέλος, οι ανεξάρτητοι βουλευτές δεν έχουν κάποιο εκλογικό όριο για την είσοδό τους στη Τουρκική Εθνοσυνέλευση και γι΄ αυτό έχει προκαλέσει ανησυχία, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας, η απόφαση του κουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) να κατέλθει στις εκλογές ως ενιαίο κόμμα [8] και όχι ως ανεξάρτητοι υποψήφιοι οι οποίοι θα συνενωθούν μέσα στο Κοινοβούλιο όπως ήταν η μέχρι τώρα πρακτική, καθότι φαίνεται πως το ενιαίο κόμμα δυσκολεύεται να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 10%.
Βασικοί άξονες «αντιπαράθεσης» στις εκλογές είναι οι εξής: Σουνίτες – Αλεβίτες, Τούρκος – Κούρδος και Κοσμικός-Ισλαμιστής. Παράλληλα, θα πρέπει να σημειώσουμε πως στις κουρδικές περιοχές της Τουρκίας κυριαρχούν δυο κόμματα. Οι περιοχές αυτές ψηφίζουν είτε υπέρ των Κούρδων υποψηφίων και των κουρδικών κομμάτων, είτε υπέρ του ΑΚΡ . Αυτό συμβαίνει γιατί οι κουρδικοί πληθυσμοί παραμένουν χωρισμένοι σε φυλές ή οικογένειες ή ακόμα και σε μικρότερες υποομάδες με αποτέλεσμα να λειτουργούν ακόμα με τη νομαδική ιδεολογία, με αποτέλεσμα να απαγορεύεται κάθε μορφή αμφισβήτησης της ιεραρχίας και των αποφάσεών της [9]. Ακριβώς γι΄ αυτό το λόγο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δημοσιεύματα που θέλουν διάφορες φυλές στις κουρδικές περιοχές της Τουρκίας να έχουν στραφεί πλέον από το ΑΚΡ στο HDP [10].

Τα κόμματα και οι υποψήφιοι.

Τέσσερις είναι οι μεγάλοι κομματικοί σχηματισμοί στην Τουρκία. Ο πρώτος είναι αυτός του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Το ΑΚΡ αυτοπροσδιορίζεται ως «συντηρητικό δημοκρατικό κόμμα» το οποίο ανήκει στον κεντρώο χώρο. Βρίσκεται για δεκατρία χρόνια στην εξουσία και σίγουρα έχει επέλθει φθορά, ειδικά αν αναλογιστούμε πως πριν από περίπου δυο χρόνια στελέχη του ενεπλάκησαν στο μεγαλύτερο σκάνδαλο δωροδοκίας των τελευταίων ετών στην Τουρκία, ωστόσο, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως όσο η οικονομία της χώρα, παρά την παραδεδεγμένη από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας οικονομική κρίση [11], συνεχίζει την ανοδική της πορεία τόσο δυσκολότερο θα είναι για τα αντιπολιτευόμενα κόμματα ν’ αποσπάσουν ψηφοφόρους από το κυβερνών κόμμα.
Στις εκλογικές λίστες του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης επικρατούν άτομα του στενού περιβάλλοντος και της εμπιστοσύνης του Erdoğan[12] , με τρία άτομα να ξεχωρίζουν περισσότερο από τ’ άλλα. Η πρώτη υποψηφιότητα είναι αυτή του Berat Albayrak. Ο Albayrak είναι γαμπρός του Τούρκου Προέδρου, ήταν ο ενδιάμεσος κρίκος του Erdoğan στις διαπραγματεύσεις με την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) για την συμφωνία αναφορικά με την εξαγωγή πετρελαίου από το λιμάνι του Τσεϊχάν χωρίς την ανάμειξη της Βαγδάτης, ενεπλάκη, επίσης, στο σκάνδαλο δωροδοκίας τον Δεκέμβριο του 2013, ενώ πιστεύεται πως μετά τις εκλογές θα αναλάβει θέση στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης [13].
Η δεύτερη σημαντική υποψηφιότητα είναι αυτή του Ali Özkaya. Ο Özkaya είναι δικηγόρος του Erdoğan [14] και, κυρίως, ο αδερφός του, Muharrem Özkaya, εκλέχτηκε πρόσφατα στο Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK) το οποίο είναι αρμόδιο για τον καθορισμό, τις προαγωγές καθώς και την απομάκρυνση των μελών του δικαστικού σώματος. Η εκλογή του Ali Özkaya και η ενδεχόμενη ανάμειξή του στη νέα κυβέρνηση της Τουρκίας θα θέσει σε σοβαρό έλεγχο και την ανεξαρτησία και τις αποφάσεις του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων. Η τρίτη σημαντική υποψηφιότητα είναι αυτή της Lütfiye Selva Çam και αυτό γιατί ο σύζυγός της, Serdar Çam, είναι ο πρώην υπεύθυνος του πολιτικού γραφείου του Erdoğan και τώρα έχει την προεδρία της Τουρκικής Υπηρεσίας Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης (TIKA) [15].

Το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) είναι το δεύτερο μεγάλο κόμμα της Τουρκίας. Πρόκειται για το κόμμα που ίδρυσε ο Mustafa Kemal και σήμερα αυτοχαρακτηρίζεται ως «σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα», ενώ παραμένει πιστό στις ιδρυτικές αρχές του κράτους και κατ’ επέκταση στις αρχές του Κεμαλισμού. Στο εσωτερικό του CHP, ωστόσο, υπάρχουν έριδες γύρω από το πρόσωπου του ηγέτη του κόμματος, τον Kemal Kılıçdaroğlu. Τον Σεπτέμβριο του 2014, ο Kılıçdaroğlu επανεξελέγη στην ηγεσία του κόμματος [16] παρά τις εκκλήσεις των μελών του κόμματος [17] να μην διεκδικήσει εκ νέου την ηγεσία. Αντίρροπη τάση προς τον Kılıçdaroğlu μέσα στο κόμμα ήταν ο Muharrem Ince [18] ο οποίος εκφράζει τους πιο σκληροπυρηνικούς κοσμικούς του κόμματος. Η διαμάχη αυτή είχε ως αποτέλεσμα ο Kılıçdaroğlu να απομακρύνει πολλούς διαφωνούντες από τις εκλογικές λίστες του CHP. Ενδιαφέρον έχει να σημειώσουμε πως ο Kılıçdaroğlu είναι Αλεβίτης καθώς και πως από το Σεπτέμβρη του 2014 φέρεται πως το κόμμα έχει πιο στενές επαφές με το Hizmet του Gülen, μετά την ψύχρανση των σχέσεων του δεύτερου με το κυβερνόν κόμμα της Τουρκίας.

Το τρίτο κόμμα είναι το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης( ΜΗΡ) του Devlet Bahçeli,-οι γνωστοί Γκρίζοι Λύκοι- ο οποίος έχει διατελέσει αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ecevit το διάστημα 1999- 2002. Με σταθερά εθνικιστική ρητορική το ΜΗΡ θα συνεχίσει να παραμένει δυνατό εκλογικά όσο «υπάρχουν κουρδικά κόμματα τα οποία θεωρεί απειλή προς την ενότητα του κράτους». Από τις εκλογικές του λίστες ξεχωρίζει η υποψηφιότητα του πρώην διοικητή της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας, Durmuş Yılmaz, καθώς και του Ekmeleddin İhsanoğlu πρώην γενικού γραμματέα του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης και κοινού υποψηφίου του ΜΗΡ και του CHP στις Προεδρικές εκλογές του περασμένου Αυγούστου [19].

Το κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) είναι το τέταρτο σημαντικό κόμμα των εκλογών. Πρώτη φορά οι Κούρδοι υποψήφιοι δεν θα κατέβουν ανεξάρτητοι αλλά κάτω από τη σημαία ενός κόμματος και αυτό δημιουργεί μεγάλο προβληματισμό και στην ηγεσία του κόμματος ακόμα κι αν δεν το δηλώνει. Έχει πολιτική υπέρ των μειονοτήτων και των υποεκπροσωπούμενων ομάδων και γι΄ αυτό οι εκλογικές του λίστες αφορούν μεγάλο φάσμα των πολιτών της Τουρκίας. Δρούζοι, Αλεβίτες, Αρμένιοι, πολλές γυναίκες, μέλη της LGBT κοινότητας [20] είναι ορισμένοι από τους υποψηφίους του σε μια προσπάθεια να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 10% και να εισέλθει στο Τουρκικό Κοινοβούλιο. Ο Selahattin Demirtaş, ένας από τους συμπροέδρους του HDP, ήταν υποψήφιος στις Προεδρικές εκλογές του Αυγούστου και απέσπασε το 9.7% των ψήφων.

Οι Δημοσκοπήσεις
Οι δημοσκοπήσεις αναφορικά με την παράσταση νίκης μας ενδιαφέρουν καθότι αν το HDP καταφέρει να μπει στο Τουρκικό Κοινοβούλιο θα αλλάξει τόσο ο προγραμματισμός του Erdoğan για την αναθεώρηση του Συντάγματος της χώρας, ενώ θα κριθεί αν το ΑΚΡ μπορεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση ή όχι. Θα πρέπει να σημειώσουμε πως κάθε εταιρία δημοσκοπήσεων δίνει διαφορετικά αποτελέσματα, ανάλογα με το αν πρόσκειται ή όχι προς το ΑΚΡ. Στις πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις, η φιλοκυβερνητική εταιρεία ΜΑΚ προβλέπει πως το ΑΚΡ θα λάβει 45,15% για το ΑΚΡ, το CTP 24,79%, το MHP 15,25% και το HDP 9,15%, με αποτέλεσμα να μην εισέρχεται στο Κοινοβούλιο [21]. Αντίθετα, η εταιρεία SONAR προβλέπει 43% για το AKP, 26,1% για το CHP, 18% για το MHP και για το HDP ότι θα ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 10%. Απ’ όλες τις δημοσκοπήσεις αξίζει να σταθούμε στις δημοσκοπήσεις της εταιρίας ORC λόγω της μεγαλύτερης αξιοπιστίας τους, καθώς στις Προεδρικές εκλογές του Αυγούστου και τις δημοτικές εκλογές του 2014 ήταν η μόνη εταιρία που τα αποτελέσματα που έδινε ήταν πολύ κοντά στο πραγματικό εκλογικό αποτέλεσμα. Σύμφωνα, λοιπόν, με την δημοσκόπηση που έδωσε στη δημοσιότητα τον Μάρτιο η πρόθεση ψήφου διαμορφωνόταν ως εξής: ΑΚΡ 50%, CHP 23,2%, ΜΗΡ 13,5% και HDP 8,4% [22]. Ενώ και η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες μέρες έδωσε τα εξής αποτελέσματα: AKP 47.5%, CHP 23.9%, MHP 15%, HDP 8.1% [23]. Βλέπουμε, λοιπόν, πως τα ποσοστά του κουρδικού κόμματος δεν ξεπερνούν το 10% ενώ και το ΑΚΡ χάνει ψηφοφόρους οι οποίοι κατευθύνονται κυρίως προς το ΜΗΡ. Ταυτόχρονα αξίζει να σημειώσουμε πως βάσει της εταιρίας Gezici φαίνεται πως οι Κούρδοι ψηφοφόροι στην Κωνσταντινούπολη έχουν μετακινηθεί από το ΑΚΡ στο ΗDP λόγω της δυσαρέσκειάς τους από τον τρόπο που το κυβερνόν κόμμα διαχειρίζεται την ειρηνευτική διαδικασία με τους Κούρδους [24].

Σενάρια Εκλογών

Τρείς είναι οι αριθμοί που πρέπει να ξέρουμε αναφορικά με τα αποτελέσματα της κάλπης στην Τουρκία: 367 οι βουλευτές που χρειάζεται η κυβέρνηση για τη μονομερή κατάρτιση Συντάγματος, 330 οι βουλευτές που χρειάζεται για να ζητήσει δημοψήφισμα και τέλος 276 οι βουλευτές που χρειάζονται για την αρχή της δεδηλωμένης και τον σχηματισμό μονοκομματικής κυβέρνησης. Να πούμε πως συνολικά η Τουρκική Βουλή έχει 550 βουλευτές.
Το πρώτο εκλογικό σενάριο δίνει στο ΑΚΡ 51% των ψήφων, στο CHP 23%, MHP 14% και στο HDP 8%. Σε αυτή την περίπτωση το ΑΚΡ θα λάβει πάνω από 360 θέσεις στο νέο κοινοβούλιο και θα μπορεί να περάσει ότι νόμο θέλει. Σε αυτή την περίπτωση αναμένεται να έχουμε άμεσα την ψήφιση νέου Συντάγματος το οποίο θα δίνει υπερεξουσίες στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το δεύτερο και πιο πιθανό σενάριο δίνει στο ΑΚΡ 44% των ψήφων, στο CHP 26%, MHP 15% και στο HDP 9%. Σ’ αυτή την περίπτωση το ΑΚΡ θα εκλέξει 330 βουλευτές, επιτυγχάνοντας έτσι τον στόχο που είχε θέσει ήδη από τις βουλευτικές εκλογές του 2011. Προϋπόθεση για την επίτευξη του αποτελέσματος αυτού είναι το MHP να μην ξεπεράσει το 15% των ψήφων και το κουρδικό κόμμα να μη μπει στη βουλή. Το τρίτο και εφιαλτικό σενάριο για το ΑΚΡ είναι εκείνο που δίνει στο ΑΚΡ 43% των ψήφων, στο CHP 26%, MHP 18% και στο HDP 10%. Σε αυτή την περίπτωση το ΑΚΡ θα μπορεί να ελέγξει μόνο 276 έδρες στο Κοινοβούλιο [25]οι οποίες ίσως μειωθούν περαιτέρω αν το ποσοστό του ΗDP είναι υψηλότερο από το 10% καθότι τότε το κουρδικό κόμμα μπορεί να υπολογίζει οτι θα έχει 50- 70 έδρες στο κοινοβούλιο[26].

Με σιγουριά μπορούμε να πούμε πως το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης θα επανεκλεγεί. Θα μπορούσαμε, επίσης, να πούμε πως ακόμα και το ύφος των πολιτικών που θα ακολουθήσει το ΑΚΡ μετά την 7η Ιουνίου, ίσως, να είναι προδιαγραμμένο. Οι φωνές κατά του περιορισμού της ελευθεροτυπίας, κατά της διαφθοράς των πολιτικών, η επιβράδυνση της οικονομίας και οι κοινωνικές αναταραχές, αναπόδραστα θα οδηγήσουν την νέα κυβέρνηση του ΑΚΡ καταφύγει σε ακόμα πιο αυταρχικές και καταπιεστικές πολιτικές για να αντιμετωπίσει όλες τις κριτικές φωνές απέναντι στις πολιτικές της, διαπράττοντας έτσι ακόμα περισσότερα λάθη, καταστρατηγώντας ακόμα περισσότερο το κράτος δικαίου και τα δικαιώματα των πολιτών τα οποία αποτελούν τη βάση της κοινωνίας.
Από την άλλη πλευρά, η μη εκλογή του κουρδικού κόμματος HDP θα δυσκολέψει περαιτέρω τις σχέσεις της Τουρκίας με τους Κούρδους και ίσως να θέσει σε κίνδυνο τόσο τις διαπραγματεύσεις για την ειρηνική επίλυση του κουρδικού ζητήματος, όσο και την σταθερότητα και την ασφάλεια της χώρας. Ήδη το κυβερνόν κόμμα έχει προχωρήσει σε διάφορες κινήσεις ώστε να ισχυροποιήσει τα ερείσματα του ακόμα περισσότερο έναντι των Τούρκων πολιτών: το Ποινικό Δικαστήριο Ανατολίας προχώρησε στην αθώωση των υπόπτων [27] για το φερόμενο πραξικόπημα της Balyoz, καθότι, κατέληξε, πως αρκετά από τα βασικά στοιχεία που είχε στη διάθεσή του δεν επαρκούσαν για την στοιχειοθέτηση του κατηγορητηρίου, έτσι με αυτό τον τρόπο προσπαθεί να εξευμενίσει και φέρει με το μέρος του τους στρατιωτικούς της χώρας, παράλληλα έχουμε την αθώωση των υπόπτων για τις διαδηλώσεις στο πάρκο Gezi τον Ιούνιο του 2013 [28], ενώ και ο Erdoğan άρχισε να αρνείται την ύπαρξη του κουρδικού ζητήματος, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να συγκρατήσει στο ΑΚΡ τους ψηφοφόρους που έχουν πιο εθνικιστική ιδεολογία και κατευθύνονται προς το ΜΗΡ[29].

Την επόμενη των βουλευτικών αλλαγών θα γνωρίζουμε ποια θα είναι η νέα σύνθεση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης και κατ’ επέκταση θα έχουμε μια πρώτη εικόνα αναφορικά με το μέλλον των πολιτικών που θα ακολουθηθούν στη χώρα. Ίσως να μην είναι παράτολμο να πούμε πως η Τουρκία μετά την Κυριακή των εκλογών, δεν θα είναι η Τουρκία που ξέρουμε εδώ και 13 χρόνια.

Υποσημειώσεις

[1] Την 21η Οκτώβρη 2007 διενεργήθηκε δημοψήφισμα το οποίο αποφάσισε την εκλογή του Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας από το λαό. Οι πρώτες Προεδρικές εκλογές διενεργήθηκαν στις 10 Αυγούστου 2014.
[2] Today’s Zaman, Turkish citizens living abroad begin voting in Turkish parliamentary election, 8-5-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/national_turkish-citizens-living-abroad-begin…
[3] Today’s Zaman, Election forecast based on 400 deputies and ’nightmare’ scenarios –I, 26-4-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/national_cafe-capital-election-forecast-based…
[4] ibid & Politico,Low turnout abroad for Turkish presidential election, 10-8-2014, διαθέσιμο στο http://www.politico.eu/article/low-turnout-abroad-for-turkish-presidenti…
[5] Reuters,Turkey’s top court declines to lower 10 percent electoral threshold, 6-1-2015, διαθέσιμο στο http://www.reuters.com/article/2015/01/06/us-turkey-election-threshold-i…
[6] Το ασυνήθιστα υψηλό εκλογικό όριο του 10% δημιουργήθηκε στη Τουρκία μετά το πραξικόπημα του 1980, στο Σύνταγμα του 1982, με σκοπό να περιορίσει την εκπροσώπηση διάφορων κοινωνικών και εθνοτηκών ομάδων της Τουρκίας, όπως για παράδειγμα οι Κούρδοι, ώστε να εξασφαλιστεί πολιτική σταθερότητα μέσα από τη δημιουργία ενός δικομματικού συστήματος στη χώρα.
[7] Η Τουρκία αποτελείται από 85 εκλογικές περιφέρειες.
[8] Today’s Zaman, HDP challenge to election threshold harbors risks and opportunities, 17-1-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/anasayfa_hdp-challenge-to-election-threshold-…
[9] Οι Κούρδοι: Παρελθόν, Παρόν & Μέλλον, Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων, Αθήνα, 2000.
[10] Hürriyet Daily News, Local tribes shift to HDP from AKP, ‘persuasion commissions’ cited as reason, 11-5-2015, διαθέσιμο στο http://www.hurriyetdailynews.com/local-tribes-shift-to-hdp-from-akp-pers… & Today’s Zaman, 42 campaign offices attacked, HDP says, blames government, 8-5-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/national_42-campaign-offices-attacked-hdp-say…
[11] Today’s Zaman, Erdoğan confirms Turkey currently in economic crisis, 18-4-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/anasayfa_erdogan-confirms-turkey-currently-in… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-15)
[12]Hürrıyet Daily News, Erdoğan’s inner circle and his son in law find places in AKP candidate list, 7-4-2015, διαθέσιμο στο http://www.hurriyetdailynews.com/erdogans-inner-circle-and-his-son-in-la… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-2015).
[13]Today’s Zaman,Erdoğan’s son-in-law tipped to be in charge of economy despite lack of experience, 25-4-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/business_erdogans-son-in-law-tipped-to-be-in-… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-15).
[14] Hürrıyet Daily News, Who are the 14 Erdoğan-linked figures on AKP’s candidate list?, 8-4-2015, Διαθέσιμο στο http://www.hurriyetdailynews.com/who-are-the-14-erdogan-linked-figures-o… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-15).
[15]Ibid.
[16] Today’s Zaman, Kılıçdaroğlu reelected CHP chairman, denies claims of leaning to right, 5-9-2014, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/national_kilicdaroglu-reelected-chp-chairman-… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-15)
[17] Turkey Agenda, Internal dispute within CHP heightens as more members call for leader’s resignation, 11-11-2014, διαθέσιμο στο http://www.turkeyagenda.com/internal-dispute-within-chp-heightens-as-mor… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-15).
[18] Supra endnote 16.
[19] Today’s Zaman, MHP tries to win voters by nominating esteemed figures for general election, 7-4-2015, διαθέσιμο στο
http://www.todayszaman.com/national_mhp-tries-to-win-voters-by-nominatin… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-2015)
[20] ] Hürrıyet Daily News, Inclusive HDP candidate list aspires to pass 10 pct election threshold, 7-4-2015, διαθεσιμο στο http://www.hurriyetdailynews.com/inclusive-hdp-candidate-list-aspires-to…
[21] Ο Φιλελεύθερος, Τουρκία: Αντικρουόμενες δημοσκοπήσεις για τις εκλογές, 5-5-2015, διαθέσιμο στο http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-kosmos/47/255164/tourkia-antikro… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-2015)
[22] Orc Araştırma,Siyasi Gündem Araştırması- Mart 2015, διαθέσιμο στο http://www.orcarastirma.com.tr/wp-content/uploads/2015/03/T%C3%9CRK%C4%B…
[23] Orc Araştırma,Seçmen Tercihlerı Araştırması- Mayıs 2015, διαθέσιμο στο http://www.orcarastirma.com.tr/wp-content/uploads/2015/05/SE%C3%87MEN-TE…
[24] Today’s Zaman, Poll: AK Party loses votes to HDP in İstanbul, 20-4-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/anasayfa_poll-ak-party-loses-votes-to-hdp-in-…
[25] Today’s Zaman, Election forecast based on 400 deputies and ’nightmare’ scenarios, 26-4-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/national_election-forecast-based-on-400-deput… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-15).
[26] Washington institute Kurds Shaping Turkey’s Political Map 23-4-2015, διαθέσιμο στο http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/kurds-shaping-tu…
[27]Today’s Zaman, Court says no evidence to support Sledgehammer coup allegation, 6-5-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/national_court-says-no-evidence-to-support-sl… (ημερομηνία ανάκτησης: 19-5-15).
[28]Today’s Zaman, Court acquits all 26 suspects in Gezi protest case, 29-5-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/national_court-acquits-all-26-suspects-in-gez…
[29]Today’s Zaman, Erdoğan denies existence of Kurdish issue to garner nationalist votes , 29-4-2015, διαθέσιμο στο http://www.todayszaman.com/national_erdogan-denies-existence-of-kurdish-…