Του Efraim Halevy επιμέλεια κειμένου του Μάριου-Ανέστη Καϊτάζη, Κέντρο Ανατολικών Σπουδών (Κέντρο Γεωπολιτικών Αναλύσεων-Πάντειο Πανεπιστήμιο)

Η φιλοδοξία της Ρωσίας είναι, να ριζώσει στη Δαμασκό μαζί με το Ιράν και να αποκαταστήσει την εικόνα της ως δύναμη με ρόλο κλειδί στη Μέση Ανατολή. Το Ισραήλ πρέπει να το θυμάται αυτό μιας και προετοιμάζεται να πάρει αποστάσεις από την Ουάσινγκτον.

Την περασμένη εβδομάδα σε ότι αφορά στο ιρανικό ζήτημα η προσοχή εστιάστηκε στη συμπεριφορά των Ηνωμένων Πολιτειών και των δυτικών ευρωπαϊκών χωρών. Στην αρχή παρακολουθήσαμε το πολιτικό δράμα στην Ουάσινγκτον, στο τέλος του οποίου οι εκπρόσωποι της ισραηλινής κυβέρνησης ανακοίνωσαν τη μεγάλη τους επιτυχία μετά τον συμβιβασμό για την επιβολή διαδικασιών με τις οποίες περιορίζονται οι εξουσίες του Προέδρου Barack Obama σε σχέση με την έγκριση της πυρηνικής συμφωνίας, αν πράγματι μια τέτοια συμφωνία επιτευχθεί.

Αυτή η κυβερνητική προσέγγιση δεν άλλαξε ούτε όταν η Ρωσία δήλωσε, πως είχε αποφασίσει, να άρει την απαγόρευση για την πώληση των πυραύλων S-300 στο Ιράν. Οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης τόνισαν, ότι αυτή η ανεπιθύμητη κίνηση ήταν άμεσο αποτέλεσμα της «κακής συμφωνίας», που παρουσιάστηκε από τις ΗΠΑ. Από αυτό το σημείο κι έπειτα η μάχη εναντίον του Obama συνεχίστηκε σε πλήρη ένταση κι οι επίσημες ανακοινώσεις αναφέρουν μια τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ του Πρωθυπουργού Benjamin Netanyahu και του Ρώσου Προέδρου Vladimir Putin, κατά την οποία η ρωσική κίνηση επικρίθηκε.

Οι δημόσιες δηλώσεις έφτασαν την επόμενη μέρα. Ο Netanyahu, ο οποίος απηύθυνε την εναρκτήρια ομιλία στην τελετή μνήμης για το Ολοκαύτωμα του ιδρύματος Yad Vashem, αφιέρωσε αρκετές βαθιές κουβέντες στην ιρανική απειλή, που συνδέεται με τη συμπεριφορά της Δύσης τις παραμονές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και προετοίμασε την κοινή γνώμη για μια κατάσταση, κατά την οποία το Ισραήλ θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει τη μοίρα μόνο του.

Ο Putin επέλεξε να πει, πως η απόφασή του δεν ήταν ανάρμοστη, επειδή τα όπλα με τα οποία σχεδιάζει η Ρωσία να προμηθεύσει το Ιράν, είναι αμυντικά και δεν αποτελούν απειλή για το Ισραήλ. Επίσης, είπε -και δικαίως- πως η κίνησή του δεν παραβιάζει τις διεθνείς κυρώσεις, που έχουν επιβληθεί στο Ιράν, αλλά συνδέεται με αυτό, που περιέγραψε ως την ευελιξία, που επέδειξε το Ιράν στις διαπραγματεύσεις με τις παγκόσμιες δυνάμεις κι υποσχέθηκε, πως η Ρωσία θα συνεχίσει να συνεργάζεται με τις άλλες χώρες στις διαπραγματεύσεις με το Ιράν. Επιπλέον, ο Putin υπαινίχθηκε ότι η προμήθεια αμυντικών όπλων εξυπηρετεί την πρόθεση να αποτραπεί η επιδείνωση στη Μέση Ανατολή σε μια ευρείας κλίμακας στρατιωτική σύγκρουση και νομιμοποίησε το ιρανικό καθεστώς.

Ο Obama έσπευσε να απαντήσει λέγοντας, πως ήταν έκπληξη, που ο Putin κρατήθηκε τόσο καιρό πριν εγκρίνει την πώληση όπλων στο Ιράν και πως είναι πιθανό, να είναι απαραίτητο, να βρεθεί η διατύπωση στο τελικό κείμενο της συμφωνίας, που θα τη διευκολύνει την ηγεσία της Τεχεράνης να πουλήσει τη συμφωνία στο κοινό.
Όλα αυτά τα σημεία στα δύο γενικότερα προβλήματα απαιτούν την προσοχή μας. Το πρώτο είναι μια κάπως περίεργη προσπάθεια μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας να συνεργαστούν ανοιχτά για το ιρανικό πυρηνικό ζήτημα σε αντίθεση με τις σοβαρές συγκρούσεις ανάμεσά τους σε μια πληθώρα θεμάτων – με βασικότερη την ουκρανική κρίση. Για πάνω από 60 χρόνια τώρα, λάμβανε χώρα μια έντονη αντιπαλότητα στη Μέση Ανατολή μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ, η οποία έφτασε στο αποκορύφωμά της με τον πόλεμο του Yom Kippur όταν οι δύο παγκόσμιες δυνάμεις έπαιζαν και με αμοιβαίες πυρηνικές απειλές.

Η πτυχή του εσωτερικού μπλοκαρίσματος (intra-bloc) κι οι επιπτώσεις της στο Ισραήλ απαιτούν θεμελιώδη διευκρίνιση υπό το φως αυτών των αρχικών σημείων.
Το δεύτερο γενικότερο πρόβλημα έχει να κάνει με τις σχέσεις Ισραήλ-Ρωσίας σε διμερές επίπεδο. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων το Ισραήλ πρόσεχε να μην προσβάλλει τη Ρωσία και τους ηγέτες της, ενώ την ίδια στιγμή η Ρωσία καθυστερούσε συγκεκριμένες αποστολές όπλων στο Ιράν και στη Συρία υπό την ισραηλινή πίεση, που υποστηριζόταν με παρόμοιες κινήσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αλλά αυτή η εικόνα αλλάζει μπροστά στα μάτια μας. Το ρωσικό ενδιαφέρον να ριζώσει στη Δαμασκό μαζί με το Ιράν κι η ρωσική φιλοδοξία να αποκαταστήσει την εικόνα της ως μια σημαντική δύναμη στη Μέση Ανατολή –και στην Αραβική Χερσόνησο και στο Ιράκ- απαιτεί από το Ισραήλ όχι μόνο να αυξήσει τον βαθμό εγρήγορσής του και να χρησιμοποιεί την διακριτική του ευχέρεια πρόσωπο με πρόσωπο με τη Ρωσία., αλλά ακόμα και να το θυμάται αυτό, όταν σχεδιάζει και πραγματοποιεί κινήσεις, που ερμηνεύονται ως προετοιμασία απομάκρυνσης από την Ουάσιγκτον.

Ως εκ τούτου οι επιθέσεις στη Δύση κι ιδιαιτέρως στις ΗΠΑ έρχονται σε αντίθεση με τα πιο σημαντικά στρατηγικά συμφέροντα του Ισραήλ σε διεθνές επίπεδο. Ο Πρωθυπουργός στην ιστορική ανασκόπηση της δεκαετίας του 1930 την ημέρα μνήμης του Ολοκαυτώματος ξέχασε να αναφέρει, πως υπήρχε στην Ευρώπη κι ένας ακόμα παίκτης, η Ρωσία, στην οποία απευθύνθηκε η αυξανόμενη ναζιστική απειλή –που σήμερα συγκρίνεται με τον ιρανικό κίνδυνο. Η Ρωσία δεν προσπάθησε να την κατευνάσει – υπέγραψε μια συμφωνία με τη Γερμανία.