Του Semih Idiz – Hurriyet Daily News (Από Κέντρο Γεωπολιτικής Ανάλυσης)

Απόδοση κειμένου – Επιμέλεια: Μαρία Μπαρέτα, Κέντρο Ανατολικών Σπουδών

Ο İlber Ortaylı είναι ένας καθηγητής Ιστορίας, του οποίου το κύριο αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι η Οθωμανική Ιστορία του 19ου αιώνα που αποτελεί την περίοδο, όπου οι Τούρκοι άρχισαν για πρώτη φορά να πειραματίζονται με τον πλουραλισμό και την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.

Είναι ένας καλά καταρτισμένος ακαδημαϊκός που όπως λέει μια τουρκική παροιμία «μπορεί να κάθεται σε μια γωνιά, αλλά όταν έρθει η στιγμή μιλά με ευθύτητα.» Εν ολίγοις, δε μασάει τα λόγια του.

Σε συνέντευξη που έδωσε σε μια εκπομπή στο CNN της Τουρκίας, ο Ortayli εξέφρασε την αντίθεση του με τη φιλοδοξία του Προέδρου Recep Tayyip Erdoğan να αλλάξει το κοινοβουλευτικό σύστημα της Τουρκίας, κάτι το οποίο μας γυρνά 139 χρόνια πίσω, και να το αντικαταστήσει με ένα απρόσκοπτο προεδρικό σύστημα, στο οποίο θα γίνει ο αρχηγός και θα παίρνει όλες τις αποφάσεις χωρίς κανέναν πολιτικό ή νομικό περιορισμό.

Κατά τη διάρκεια της εκπομπής, ο Ortayli – που διορίσθηκε ως διευθυντής του Μουσείου του Topkapi από την κυβέρνηση το 2005, όταν ο Erdoğan ήταν πρωθυπουργός, και παρέμεινε σε αυτό το πόστο ως το 2012 – ήταν στα καλύτερα του. Όταν ρωτήθηκε για τις προεδρικές φιλοδοξίες του Erdoğan απάντησε επικριτικά.

«Ποια προεδρία αδερφέ μου; Τι είμαστε εδώ Ουρουγουάη; Δεν μπορούμε να έχουμε προεδρικό σύστημα. Εκείνος μπορεί να θέλει να γίνει Πρόεδρος (o Ortayli συγκεκριμένα χρησιμοποίησε τη τουρκική λέξη «başkan», η οποία σημαίνει «αρχηγός»), αλλά η Τουρκία δε μπορεί να το αντέξει. Αυτό το σύστημα θα καταρρεύσει. Το μόνο που θα καταφέρει είναι να κλιμακώσει την πολιτική ένταση,» είπε ο Ortayli.

Συνέχισε, πάρα αυτά, να ισχυρίζεται – με κάποιον κυνισμό – ότι οι εκλογές του Ιουνίου θα καταλήξουν περισσότερο σε δημόσια οπισθογράφηση του προεδρικού συστήματος. Ο Ortayli μας κάλεσε να θυμηθούμε, πως το 92% είχε ψηφίσει για την κατάρτιση συντάγματος από το στρατό μετά από το πραξικόπημα του 1980, το οποίο έως και σήμερα κατακρίνεται για τα μη δημοκρατικά του άρθρα.

«Αυτή είναι μια χώρα μικρών κόσμων, αλλά μεγάλων ελπίδων,» ο Ortayli είπε, δείχνοντας μια αδιαφορία για μεγαλύτερης σημασίας ζητήματα, με ανθρώπους να λένε για το οτιδήποτε «ας γίνει» μέχρι να προκύψουν προβλήματα. Συνέχισε, δίνοντας μια «γροθιά», η οποία είναι πιθανόν να εξαγρίωσε τον Erdoğan και τους υποστηρικτές του.
«Τι πιστεύεις ότι κάνανε οι άνθρωποι στη Γερμανία το 1933; Ο Hitler ανέβηκε στην εξουσία παρά το ολοκληρωτισμό, τον οποίο απέπνεε η πολιτική του, ο οποίος ήταν ο χειρότερος που είχε δει ο κόσμος ως τότε, και πάντα τον υποστήριζαν, μέχρι ως ότου όσοι τον εχθρεύονταν να συνασπιστούν. Αυτό αποτελεί ένα πολύ καλό παράδειγμα της προσέγγισης «ας γίνει,» είπε ο Ortayli.

Ο Ortayli είπε, επιπλέον, ότι ο βασικός παράγοντας εκκίνησης τέτοιων καταστάσεων δεν ήταν τόσο τα μέλη της κοινωνίας που είχαν χάσει τις δουλειές τους, αλλά τα μέλη μιας μικρής μπουρζουαζίας που φοβόταν ότι θα χάσουν τις δουλείες τους.

Έχει μεγάλη σημασία να δώσουμε προσοχή στα λόγια του Ortayli δεδομένου ότι πολλοί – ακόμη και μέσα από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) – δείχνουν να μην είναι ευχαριστημένοι με τις φιλοδοξίες του Erdoğan.

Κάποιος, παρόλα αυτά, θα μπορούσε να αμφισβητήσει τη βεβαιότητα του Ortayli, ότι ο λαός θα είναι σύμφωνος με τις φιλοδοξίες του Erdoğan για στροφή προς την εγκαθίδρυση ενός προεδρικού συστήματος. Φαίνεται πως ακόμη και ο ίδιος έχει μερικές αμφιβολίες για την παραπάνω πιθανότητα, διότι επιμένει να ζητά από το λαό να εκλέξει 400 βουλευτές του AKP στις εκλογές του Ιουνίου, έτσι ώστε η κυβέρνηση που θα σχηματίσει το AKP να μπορέσει άνετα να αλλάξει το σύνταγμα και να εγκαθιδρύσει ένα προεδρικό σύστημα.

Οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές πιστεύουν πως αυτός ο αριθμός των βουλευτών είναι ανέφικτος για το AKP. Το AKP θα μπορούσε όμως να εισάγει ένα προεδρικό σύστημα με 330 βουλευτές, αλλά υπάρχει αμφιβολία από ορισμένους για το αν θα μπορέσει να αποσπάσει και αυτόν τον αριθμό. Όπως ο συντάκτης μας, Murat Yetkin, σημείωσε τη Δευτέρα, τα όσα διακυβεύονται για τον Erdoğan τον Ιούνιο είναι πολλά.

Οτιδήποτε κάτω από 330 βουλευτές για το AKP, θα αποτελέσει ήττα. Αν το AKP λάβει 276 βουλευτές, από την άλλη πλευρά, αυτό θα είναι αρκετό για να κερδίσει το ίδιο στις εκλογές και συνεπώς θα αποτελέσει μια νίκη για τον Πρωθυπουργό Ahmet Davutoğlu. Είναι ξεκάθαρο για όσους πιστεύουν πως η μετάβαση σε ένα προεδρικό σύστημα θα αποβεί καταστροφική για την Τουρκία, όπως ο Ortayli, ότι το καλύτερο αποτέλεσμα που θα μπορούσε να προκύψει τον Ιούνιο, δεδομένων των περιστάσεων που επικρατούν, θα ήταν να ηττηθεί ο Erdoğan και να κερδίσει ο Davutoğlu.

Πηγή:http://www.hurriyetdailynews.com/best-june-scenario-erdogan-loses-and-davutoglu-wins.aspx?PageID=238&NID=80653&NewsCatID=416