Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας
IISCA Sec Group

Αρκετοί έχουν σπεύσει να μιλήσουν για το ευχάριστο της είδησης σχετικά με τη συμφωνία του Ιράν και του Δυτικού κόσμου για τον έλεγχο των πυρηνικών του. Επειδή, όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, καλό θα είναι να έχουμε υπόψη μας κάποιες παραμέτρους.

” There is no agreement; and so no commitments before June 30.” είναι η κατάληξη της δήλωση του Ιρανού ΥΠΕΞ Zarif, χθες το βράδυ. Μεταφρασμένη δηλώνει πώς δεν υπάρχει καμία τελική συμφωνία και δέσμευση πριν την 30η Ιουνίου. Ερμηνευόμενη σημαίνει πώς θα πρέπει να αρθούν όλα τα μέτρα από πλευράς Δύσης και ΗΠΑ που σχετίζονται με την πυρηνική διαφωνία και, ταυτόχρονα, να υπάρξει και τελική κατάληξη στους όρους περί εμπλουτισμού ουρανίου και προμήθειας του από την Τεχεράνη.

Αυτό, όσον αφορά το τελεσίδικο της απόφασης για την συμφωνία παρά την αισιοδοξία που έχει δείξει ο Obama. Λογικό βέβαια καθώς στο τέλος της πλέον αποτυχημένης θητείας Αμερικανού προέδρου μετά τον Νίξον, δεν θέλει να τον θυμούνται για το καταδικασμένο Obamacare, το αποτυχημένο arms control, και τις ακραίες επιλογές του σε πολλά άλλα θέματα. Θέλει μια ιστορική παρακαταθήκη. Το βάρος της διπλωματικής αποτυχίας με Ουκρανία και Παλαιστίνη θέλει να το διαγράψει με αυτή τη συμφωνία. Μόνο που δεν είναι έτσι ακριβώς τα πράγματα.

Εκείνο που δεν φαίνεται ανάμεσα από τις γραμμές είναι πώς πλέον μιλάμε για “πυρηνική διασπορά” στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Καμία χώρα με Ισλαμικές βλέψεις στο “νέο χαλιφάτο” δεν θα θελήσει να μείνει πίσω σ΄αυτή την κούρσα. Η Τουρκία το έχει δηλώσει και στο παρελθόν. Η Σ. Αραβία το ίδιο, και μάλιστα ενώπιον του ΟΗΕ αναφέροντας πώς η εποχή που η “Περιοχή της Μέσης Ανατολής ήταν ελεύθερη από πυρηνικά” έχει περάσει. Ήδη έχει μάλιστα εκδηλώσει ενδιαφέρον να αγοράσει τεχνογνωσία και υλικά από το Πακιστάν!

Ταυτόχρονα, η Αίγυπτος πρόσφατα υπέγραψε συμφωνία ύψους 22 δις δολαρίων για να χτιστεί πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας από την Ρωσία. Αν αναρωτιέται κανείς γιατί να ανησυχεί κάποιος για μια τέτοια συμφωνία, θα θυμίσω πώς η μόνη διαφορά από εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας με το να έχεις ατομική βόμβα, είναι μερικοί μήνες εμπλουτισμού ουρανίου στο εργαστήριο.

Το Ισραήλ, επίσης, το γνωρίζει και ετοιμάζεται να αντιδράσει βίαια, ίσως και με στρατιωτική παρέμβαση όπως γράφουν οι τοπικοί TIMES ( δήλωση χθεσινή του Yuval Steinitz, Υπουργού πληροφορίας — aka Intelligence Minister). Μια διασπορά πυρηνικών ικανοτήτων δεν θα αφήσει να συμβεί ποτέ το Ισραήλ, δηλώνουν αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ αλλά και τοπικοί αξιωματούχοι. Κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο την άμυνα της χώρας του Ισραήλ και θα κατέρριπτε αμέσως το δόγμα του “defence buffer zone”. (σ.σ. μτφ. μια απλή εξήγηση του δόγματος να μεταφέρεται ο πόλεμος στην περιοχή-χώρα του άλλου)

Το πρόβλημα όμως σταματάει μόνο εκεί;.. Όχι.

Σε άρθρο μου στο περιοδικό NEXUS, τεύχος Φεβρουαρίου 2015, γράφω:
“Σε μια σημαντική αναφορά του οργανισμού Council of Foreign Relations (CFR) σχετικά με πρόβλεψη μιας πυρηνικής επίθεσης, εκείνο που διαφαίνεται είναι πώς καμία χώρα στην Δύση δεν είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά κάτι τέτοιο. Ακόμα και οι ΗΠΑ που έχουν διαμορφώσει ένα πολύ ειδικό δίκτυο ανίχνευσης ραδιενεργών στοιχείων θεωρείται πώς δεν είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν μια τέτοια απειλή και τα αποτελέσματα της αν εξαπολυθεί μέσα στα σύνορα της”

Ο κίνδυνος αυτός φυσικά μεγαλώνει, αν κάποιος σκεφτεί πώς αυτά τα κράτη δεν είναι όλα κοσμικά και πολλές φορές λειτουργούν υπό καθεστώς θρησκευτικού φανατισμού (π.χ. Αραβική Άνοιξη και Ισλαμικός φονταμενταλισμός) με αποτέλεσμα να υπάρξει πιθανότητα μιας κλιμάκωσης πολλαπλάσια από αυτήν που βίωσε ο κόσμος με την Βόρειο Κορέα και τον δικτάτορα της Kim Jong Un. Ο παραλογισμός και ο φανατισμός άλλωστε δεν γνωρίζουν σύνορα.

Η κατοχή τώρα ενός συνόλου πυρηνικών υλικών, ικανών να δημιουργήσουν μια πυρηνική βόμβα δημιουργεί το πρόβλημα. Πώς θα διαφυλαχθεί το να μην πέσει στα χέρια ακραίων στοιχείων όπως είναι το ΙΚ ή/και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις; Ξέρουμε π.χ. πως τα χημικά της Συρίας τελευταία στιγμή διασώθηκαν κάτι που δεν έγινε και με το οπλοστάσιο χημικών της Λιβύης. Αν πέσει στα χέρια των μελών του ΙΚ μέρος των ραδιενεργών στοιχείων, πώς μπορεί να φυλαχτεί η Δύση από μια περίπτωση “βρόμικης βόμβας” μεγέθους χειραποσκευής με δεδομένο πώς ακόμα και οι ΗΠΑ με το ειδικό δίκτυο ραδιοανίχνευσης θα έχουν αδυναμία εντοπισμού της;

Όλα αυτά είναι απλά παράμετροι και παράγοντες ανισορροπίας και ασφάλειας που δημιουργούνται από ένα νέο status quo κατοχής πυρηνικών ικανοτήτων από το Ιράν και τα απόνερα που θα δημιουργήσει αυτό. Οπότε, ας μην υπάρχουν ακόμα πανηγυρισμοί για μια συμφωνία που κατά την προσωπική μου άποψη πιο πολλά προβλήματα θα δημιουργήσει παρά θα λύσει.