Του Omer Einav (The Institute of National Security Studies- INSS)

Τους τελευταίους μήνες υπήρξαν σαφείς ενδείξεις, καθώς και πολλές δημόσιες συζητήσεις, σχετικά με την ανάκαμψη της νομιμότητας της Χεζμπολάχ στο πολιτικό και λαϊκό επίπεδο του Λιβάνου. Δεδομένης της λεπτής τομεακής και κοινοτικής ισορροπίας του Λιβάνου, η οποιαδήποτε διακύμανση στο συναίσθημα του κοινού είναι πιθανό να κατευθύνει το σύνολο της χώρας γενικότερα και της Χεζμπολάχ ειδικότερα προς μια νέα κατεύθυνση, με πιθανές αλλαγές στην πολιτική που αφορά μια σειρά από ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης και της στάσης απέναντι στο Ισραήλ.

Οι φήμες που άρχισαν να κυκλοφορούν στα τέλη του 2011 σχετικά με τη συμμετοχή της Χεζμπολάχ στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας υπέρ της πλευράς του καθεστώτος Assad είχαν διαψευσθεί από την οργάνωση. Ωστόσο, είναι πιθανό πως τότε οι στρατιώτες της Χεζμπολάχ ήδη εμπλεκόταν παρέχοντας συμβουλές και βοήθεια στις δυνάμεις του καθεστώτος και ίσως να εμπλεκόταν ήδη και στις ίδιες τις μάχες. Το 2013, οι ενέργειες της Χεζμπολάχ στη Συρία ετέθησαν υπό δημόσια παρακολούθηση, μετά την αποδοχή του Γενικού της Γραμματέα Hassan Nasrallah ότι οι πράκτορες της Χεζμπολάχ συμμετείχαν στις μάχες. Εκείνη την εποχή, πολλοί στο Λίβανο έβλεπαν τη Χεζμπολάχ ως μια πολεμοκάπηλη οργάνωση που θα επιφέρει την καταστροφή στη χώρα και η οργάνωση αποτέλεσε αντικείμενο έντονης κριτικής από τους αντιπάλους της.

Σε διεθνές επίπεδο, μετά την τρομοκρατική επίθεση εναντίον Ισραηλινών πολιτών στο Μπουργκάς της Βουλγαρίας τον Ιούλιο του 2012, η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτήρισε την στρατιωτική πτέρυγα της Χεζμπολάχ ως τρομοκρατική οργάνωση και το Ειδικό Δικαστήριο του ΟΗΕ για το Λίβανο που ερευνούσε τη δολοφονία του πρώην Πρωθυπουργού του Λιβάνου Rafiq al-Hariri επικέντρωσε τις έρευνές του στην Χεζμπολάχ ως τον κύριο ύποπτο. Φαίνεται ότι το κύρος που απολάμβανε η Χεζμπολάχ κατά την προηγούμενη δεκαετία, κυρίως λόγω της εκστρατείας της εναντίον του Ισραήλ το 2006 κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Πολέμου του Λιβάνου, είχε διαλυθεί, με τη νομιμότητα του οργανισμού να έχει υπονομευτεί τόσο στο εσωτερικό, όσο και έξω από το Λίβανο. Η κύρια κατηγορία ήταν ότι οι ενέργειες της Χεζμπολάχ θα μπορούσαν να προκαλέσουν την εξάπλωση του εμφυλίου πολέμου της Συρίας στον Λίβανο.

Με την πάροδο του χρόνου, η Χεζμπολάχ άρχισε να σημειώνει επιτυχίες στο πεδίο της μάχης στη Συρία. Την περίοδο Μαΐου-Ιουνίου του 2013, περίπου ένα μήνα αφού ο Nasrallah παραδέχθηκε δημοσίως για πρώτη φορά ότι η οργάνωση δρούσε στη Συρία, η Χεζμπολάχ, μαζί με τις δυνάμεις του Assad, σημείωσαν μια νίκη εναντίον των ανταρτών στο al-Qusayr της περιοχή Χομς, μια στρατηγικά σημαντική περιοχή. Αυτή η νίκη ενίσχυσε τον άξονα Ιράν-Συρίας που μάχεται υπέρ της διατήρησης του καθεστώτος, οι δυνάμεις του οποίου είχαν πληγεί σκληρά από τους αντάρτες κατά τους μήνες που προηγήθηκαν της μάχης. Η Χεζμπολάχ έλαβε επίσης μέρος στις μάχες στα βουνά Qalamoun, στη Δαμασκό, καθώς και σε άλλα μέτωπα, επιτυγχάνοντας πολλά, ενώ συγκέντρωνε ταυτόχρονα κύρος και στρατιωτική εμπειρία. Αυτές και άλλες επιχειρησιακές επιτυχίες βοήθησαν τους Σιίτες στα εδάφη της Συρίας να σταθούν στο ύψος τους, γεγονός που στην ουσία έγινε για τη Χεζμπολάχ ένα συμβολικό επίτευγμα.

Παρ’ όλα αυτά, η ηγεσία της Χεζμπολάχ είχε αγωνιστεί σκληρά για να πείσει το κοινό του Λιβάνου ότι τα οργανωτικά και στρατιωτικά οφέλη του να συμμετέχει στις μάχες στη Συρία ήταν απαραίτητα για την ασφάλεια της χώρας, μέχρι που ήρθε απρόσμενη βοήθεια με τη μορφή του Σαλαφιστικού Σουνιτικού Ισλάμ. Όντας υπό την άμεση επίδραση της Συρίας, όπου η εξέγερση των πολιτών είχε αρχίσει να λαμβάνει ένα Σαλαφιστικό-τζιχαντιστικό τόνο και να αποκλίνει από τις πιο μετριοπαθείς τάσεις, πολλοί υποστηρικτές των Σουνιτικών τρομοκρατικών οργανώσεων που δρουν στη Συρία άρχισαν να εμφανίζονται στο Λίβανο. Το φαινόμενο ήταν ιδιαίτερα έντονο στα στρατόπεδα των προσφύγων στο βόρειο και στο νότιο Λίβανο, καθώς και στην Τρίπολη, όπου οι διαμάχες ήταν ανεξέλεγκτες. Στο πλαίσιο αυτό, ο Λίβανος γνώρισε μια σειρά σοβαρών εξελίξεων στον τομέα της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των βομβιστικών επιθέσεων με τη χρήση παγιδευμένων αυτοκινήτων, οι οποίες προκάλεσαν μεγάλη ανησυχία στη Βηρυτό. Η ατμόσφαιρα εντάθηκε με την εμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και στη Συρία (ISIS) το καλοκαίρι του 2014, η ακραία τζιχαντιστική ιδεολογία του κέρδισε πολλούς θαυμαστές μεταξύ των Σουνιτών του Λιβάνου, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη συμπάθεια για την οργάνωση Jabhat al-Nusra, του παραρτήματος της Αλ-Κάιντα στη Συρία.

Η απαγωγή του Λιβανικού προσωπικού ασφαλείας στη συνοριακή πόλη του Αρσαλ τον Αύγουστο του 2014, ένα συμβάν που δεν έχει ακόμη λήξει, και οι συγκρούσεις στην Τρίπολη τον Οκτώβριο τονίζουν σαφώς την πρόκληση που αντιμετωπίζει ο Λίβανος. Τα σύνορα με τη Συρία έχουν γίνει μια πορώδης περιοχή που χαρακτηρίζεται από την αναρχία. Το Σαλαφιστικό Ισλάμ εδραίωσε την εξουσία του και απειλεί να ανατρέψει την πολιτική τάξη σε μια εποχή που το πολιτικό σύστημα του Λιβάνου έχει ουσιαστικά παραλύσει από την έλλειψη προέδρου και κυβερνώντος κοινοβουλίου. Αυτό το κυβερνητικό κενό βοηθάει πολύ τη Χεζμπολάχ. Επιπλέον, ο στρατός του Λιβάνου προσπαθεί να παρουσιαστεί ως ο υπερασπιστής της χώρας και ως μια συνεκτική δύναμη, αν και ποτέ δεν ήταν σε θέση να σταθεί αντιμέτωπος με την προκλητική σειρά απειλών που αντιμετωπίζει η χώρα και σίγουρα όχι σε αυτή την κλίμακα.

Από την άλλη πλευρά, η Χεζμπολάχ στέκεται ακλόνητη ενάντια στην εξωτερική απειλή. Κατά κάποιον ειρωνικό τρόπο, η Χεζμπολάχ διαδραμάτισε κάποιο ρόλο στη δημιουργία αυτής της απειλής, αλλά έκτοτε έχει γίνει το πιο αποτελεσματικό μέσο για την αντιμετώπισή της. Για παράδειγμα, η Χεζμπολάχ είναι ένας μεσολαβητής στις διαπραγματεύσεις με το Ισλαμικό Κράτος και την Jabhat al-Nusra για την απελευθέρωση ομήρων και βοήθησε στο να αποκατασταθεί η ηρεμία στην Τρίπολη, τουλάχιστον προσωρινά. Στην απελπισία τους, πολλοί από τους κατοίκους του Λιβάνου έχουν στραφεί προς τη Χεζμπολάχ για τη διάσωση της χώρας από τους κινδύνους που απειλούν να επιδεινώσουν την ήδη επικρατούσα αστάθεια.

Ενισχυμένη από αυτό το νέο σκηνικό, η Χεζμπολάχ δείχνει ανοιχτά την αυξανόμενη αυτοπεποίθησή της, υποστηρίζοντας ότι οι ισχυρισμοί της πως είχε καθήκον να παρέμβει ως υπερασπιστής του Λιβάνου ενάντια σε εξωτερικές απειλές έχουν επαληθευτεί. Η Χεζμπολάχ συνεχίζει να δικαιολογεί την συμμετοχή της στις μάχες της Συρίας, ενώ την ίδια στιγμή δεν παραμελεί τον αρχικό της σκοπό, την υπεράσπιση του Λιβάνου και την ηγεσία της αντίστασης (muqawama). Σε ομιλία του στη Βηρυτό την Ημέρα του Ασούρα στις αρχές Νοεμβρίου του 2014, ο Nasrallah τόνισε τη σημασία των μαχών στη Συρία και την άμυνα κατά των «takfiris» (ένας υποτιμητικός όρος για την περιγραφή των αποστατών που χρησιμοποιείται από τους μουσουλμάνους, σε αυτή την περίπτωση κατά των Σαλαφιστικών Ισλαμιστικών οργανώσεων, ιδιαίτερα του Ισλαμικού Κράτους).

Παράλληλα, στο πλαίσιο της κλιμάκωσης της κατάστασης μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς το περασμένο καλοκαίρι και της αυξανόμενης έντασης στην Ιερουσαλήμ, ο Nasrallah αποκάλυψε την παραδοσιακή του άποψη του σχετικά με την αναμενόμενη σύγκρουση με το Ισραήλ. Το σαφές μήνυμα είναι ότι η Χεζμπολάχ, μαζί με τις Λιβανικές δυνάμεις άμυνας, αποτελεί μέρος της εθνικής άμυνας του Λιβάνου. Ο ανώτερος αξιωματούχος της Χεζμπολάχ Nabil Qaouk είπε, «Χάρη στην καταδεκτική προς όλους φόρμουλα του λαού, του στρατού και της αντίστασης, ο Λίβανος έχει γίνει η πιο άτρωτη χώρα στην περιοχή όσον αφορά τις δύο απειλές: την απειλή των takfiri και την απειλή του Ισραήλ». Αυτή η ρητορική έχει συνοδευτεί από μια αλλαγή στην επιχειρησιακή πολιτική. Τον Οκτώβριο του 2014 η Χεζμπολάχ οργάνωσε μια επιχείρηση κατά των Ισραηλινών δυνάμεων στην περιοχή Shab΄a (Har Dov), μια σπάνια δραστηριότητα μετά τον πόλεμο του 2006. Το μέτρο αυτό δεν υποδεικνύει τη σκόπιμη κλιμάκωση της κατάστασης, αλλά πρόκειται για μια σαφή δήλωση πρόθεσης από μέρους της οργάνωσης, όσον αφορά τις δυνατότητές της. Ίσως οι πρόσφατες αεροπορικές επιθέσεις, για τις οποίες φέρεται να ευθύνεται το Ισραήλ, κατά αποθηκών όπλων στη Δαμασκό να συμπεριλαμβάνουν και τις στρατηγικές εκτιμήσεις της Χεζμπολάχ που ενθαρρύνουν την κλιμάκωση της κατάστασης κατά μήκος των συνόρων με το Ισραήλ.

Η εμπειρία της Χεζμπολάχ αντανακλά τις διεργασίες που λαμβάνουν χώρα αλλού στη Μέση Ανατολή. Τόσο στη Συρία, όσο και στο Ιράκ, τα καθεστώτα των Αλεβιτών και των Σιιτών, αντίστοιχα, χαρακτηρίστηκαν από νωρίς κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων ως ταραξίες που πρέπει να εξουδετερωθούν προκειμένου να αποκατασταθεί η ησυχία. Και όμως, μόλις προέκυψε μια χειρότερη απειλή, τα καθεστώτα αυτά δεν αποτελούν πλέον σάκους του μποξ είτε για τον τοπικό πληθυσμό, είτε για τη Δύση, αλλά έγιναν πιθανοί εταίροι στην άμβλυνση της απειλής, ακόμη αν και κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει γνωστό.

Η κατάσταση στον Λίβανο, ωστόσο, ξεχωρίζει με διάφορους τρόπους από τα γεγονότα στις γειτονικές χώρες. Επί του παρόντος, δεν είναι βέβαιο πως η Χεζμπολάχ μπορεί να αντλήσει ευρεία υποστήριξη από το Λιβανικό δημόσιο και πολιτικό σύστημα και πρέπει να συμβούν πολλά πριν καταφέρει η οργάνωση να διεκδικήσει τη νίκη που επιδιώκει. Επί του παρόντος, μπορεί να ανακουφιστεί από το γεγονός ότι, εξαιτίας των άμεσων κινδύνων που αντιμετωπίζει ο Λίβανος, πολλοί μεταξύ του πληθυσμού βλέπουν την Χεζμπολάχ ως το πιο σταθερό και αξιόπιστο στοιχείο.

Ταυτόχρονα, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί αν η Χεζμπολάχ μπορεί να κινηθεί ακόμη ένα βήμα προς τα εμπρός προς την εθνική ενότητα. Μια ένδειξη αυτού του σχεδιασμού θα μπορούσε να είναι ο ρόλος που διαδραματίζει στην προσπάθεια να τερματιστεί η προεδρική κρίση στο Λίβανο. Στο εγγύς μέλλον, η Χεζμπολάχ έχει προγραμματίσει να διαπραγματευτεί με το αντίπαλό της κόμμα, το al-Mustaqbal, με επικεφαλής τον Saad al-Hariri, για την επίλυση της κρίσης και για την επιλογή ενός προέδρου που είναι αποδεκτός από όλες τις παρατάξεις. Εάν επιλεγεί ο υποψήφιος της Χεζμπολάχ, ο πρώην Στρατηγός Michel Aoun, αυτό θα αποτελέσει ένα στήριγμα για να μπει η Χεζμπολάχ στην καρδιά της εθνικής συναίνεσης του Λιβάνου και θα σημάνει την επιστροφή της στην κατάσταση του ανεπίσημου υπερασπιστή του Λιβάνου. Με τη σειρά της, η ελευθερία δράσης της Χεζμπολάχ, συμπεριλαμβανομένων και των καταστάσεων στα σύνορα με το Ισραήλ και στα Υψώματα του Γκολάν, θα είναι μεγαλύτερη. Τότε το Ισραήλ θα πρέπει να επανεξετάσει την εκτίμησή του σχετικά με τις προθέσεις και την ετοιμότητα της οργάνωσης για μια στρατιωτική αντιπαράθεση στο εγγύς μέλλον και να αναλογιστεί το ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να αποτραπεί αυτή η κλιμάκωση της κατάστασης.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.inss.org.il/index.aspx?id=4538&articleid=8363