Του Παντελή Σαββίδη (Πηγή: Pontos news-gr)

Οι πρόσφατες δηλώσεις του Πούτιν για τον αγωγό South Stream και η συμφωνία με τον Ερντογάν για έκπτωση στην τιμή του φυσικού αερίου προς την Τουρκία φαίνονται, καταρχάς, αμυντικές κινήσεις, αλλά μάλλον πρόκειται για επιβεβλημένο ελιγμό του Ρώσου προέδρου.

Η πτώση της τιμής του πετρελαίου και το εμπάργκο προς τη Ρωσία επηρέασαν τη ρωσική οικονομία, αλλά είναι σίγουρο πως η ηγεσία της χώρας, όπως έκανε διαχρονικά, πλην της παρακμιακής περιόδου Γιέλτσιν, προτάσσει το γεωπολιτικό συμφέρον της χώρας έναντι του οικονομικού.

Ο South Stream ήταν μια επιλογή που λόγω της αμερικανικής αντίδρασης και της ευρωπαϊκής υπακοής σ’ αυτήν δεν προχωρούσε. Η δήλωση Πούτιν επιβεβαίωσε, απλώς, τη στασιμότητα του σχεδίου.

Οι όποιες συμφωνίες, οικονομικού χαρακτήρα, με τον Ερντογάν, ενισχύουν την Άγκυρα στο ρόλο της ως κακού παιδιού του ΝΑΤΟ, σε μια κρίσιμη συγκυρία, και δίνουν ανάσα στον εφοδιασμό της Ρωσίας με γεωργικά προϊόντα μέσω Τουρκίας. Στο αδιέξοδο που βρίσκεται ο Ερντογάν, δόθηκε ανάσα και στην Τουρκία.

Σχέση στρατηγικής σημασίας με την Άγκυρα η Μόσχα δεν μπορεί να συνάψει διότι τα ευρύτερα συμφέροντά τους είναι ανταγωνιστικά. Την ίδια ώρα που συμφωνούσαν στα προειρημένα, οι δύο ηγέτες διαφωνούσαν και στο θέμα της Συρίας και της Αιγύπτου και της Ουκρανίας και του Ισλαμικού Κράτους.

Η ρωσοτουρκική αντιπαλότητα είναι διαχρονική και ανάγεται στα πρώτα χρόνια ίδρυσης του κράτους της Μοσκοβίας, όταν οι Μεγάλοι Ρώσοι αναζητούσαν διέξοδο προς τις θάλασσες του Νότου και τους εμπόδιζε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για τον ίδιο λόγο, αναζήτησης δηλαδή διεξόδου από τη Βαλτική, οι Ρώσοι πολέμησαν με τους Σουηδούς ενώ φρόντισαν να διασφαλίσουν και τα δυτικά τους σύνορα, μέσω Ουκρανίας, και για λόγους ασφάλειας και διότι επιθυμούσαν μια στενή επαφή με τον Δυτικό πολιτισμό.

Αυτός ο πολιτισμός, ο Δυτικός δηλαδή, χρωστάει στη Ρωσία διότι ήταν αυτή που ανέκοπτε, λόγω της γεωγραφικής θέσης, τα κύματα των Ασιατών προς τα δυτικά.

Η Ρωσία βρίσκεται σε μια θέση στην υδρόγειο (Heartland) για την οποία ο μεγάλος γεωπολιτικός Μακίντερ είπε πως όποιος την κατέχει δυνάμει μπορεί να εξουσιάσει τον κόσμο. Αυτή τη δυναμική της Ρωσίας προσπαθούν να ανακόψουν οι αγγλοσαξονικές ναυτικές δυνάμεις, δημιουργώντας μια ζώνη αποκλεισμού, την επονομαζόμενη και Rimland.

Και είναι ευνόητο ότι αυτόν τον αποκλεισμό προσπαθεί να διαρρήξει η Μόσχα. Το παιχνίδι βρίσκεται σε εξέλιξη και είναι άγνωστο πού θα ισορροπήσει. Πάντως, η περίπτωση να βρεθεί η Ρωσία απομονωμένη στα γεωγραφικά της όρια, χωρίς διέξοδο προς τον Νότο, τον Βορρά ή και τη Δύση, μέσω της Ουκρανίας, είναι αδιανόητη για οποιονδήποτε Ρώσο ιθύνοντα. Θα σημάνει το θάνατο της χώρας λόγω ασφυξίας.

Από την άλλη, αφού διαμόρφωσαν το κατάλληλο κλίμα και τις εντυπώσεις στη διεθνή κοινή γνώμη περί μιας επιθετικής Ρωσίας, λόγω Κριμαίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να προκρίνουν ένα νέο πολιτικό δόγμα το οποίο είδε το φως της δημοσιότητας στο περιοδικό Foreign Affairs και μιλά και πάλι για ανάσχεση.

Να υπενθυμίσουμε πως για ανάσχεση της Σοβιετικής Ένωσης μιλούσε και ο Τζορτζ Κέναν στο περίφημο άρθρο του που σήμανε την ιδεολογική έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, που δημοσιεύθηκε το 1947 στο ίδιο περιοδικό, το Foreign Affairs.

Η πρόταση που γίνεται σήμερα θεωρεί τη διαιρεμένη Ουκρανία στο ρόλο τής τότε διαιρεμένης Γερμανίας και μιλά για ενίσχυση μιας σειράς χωρών στην περιφέρεια της Ρωσίας για να ανακοπεί η ρωσική «επιθετικότητα», κατά την αμερικανική ανάλυση.

Μέχρι ποίου σημείου, όμως, είναι διατεθειμένες να τραβήξουν το σχοινί οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους; Μπαίνουμε, πράγματι, σε μια περίοδο νέου ψυχρού πολέμου;

Οι ΗΠΑ είναι δύσκολο να συνηθίσουν στην ιδέα ότι χάνουν σιγά-σιγά την απόλυτη πρωτοκαθεδρία διεθνώς και ότι τείνουν να γίνουν primus inter pares (πρώτες μεταξύ ίσων). Και οι Ευρωπαίοι βρίσκονται σε μια διαδικασία σταδιακής αποδόμησης της Ευρώπης που ήθελαν οι ιδρυτές της.

Υπάρχουν και άλλες εξελίξεις που ανατρέπουν τα μέχρι σήμερα σταθερά δεδομένα με βάση τα οποία γινόταν η παγκόσμια ανάλυση.

Ο πρώην αμερικανός υφυπουργός άμυνας William J. Lynn III σε άρθρο του στο ίδιο περιοδικό, το Foreign Affairs, μιλά για παγκόσμια διάχυση της δυνατότητας παραγωγής, ή συμμετοχής στην παραγωγή, εξελιγμένων με τεχνητή νοημοσύνη οπλικών συστημάτων. Και αναφέρει το παράδειγμα της Google που απέκτησε την Boston Dynamics, μια εταιρεία μηχανικής και ρομποτικής περισσότερο γνωστή για την δημιουργία του BigDog, ενός τετράποδου ρομπότ που μπορεί να συνοδεύει τους στρατιώτες σε ανώμαλο έδαφος.

Παρά το γεγονός ότι η Google συμφώνησε να τιμήσει τις υφιστάμενες αμυντικές δεσμεύσεις της Boston Dynamics, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεών της με τον αμερικανικό στρατό, η εταιρεία ανέφερε ότι δεν μπορεί να συνεχίσει οποιαδήποτε πρόσθετη εργασία για το στρατό. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το Υπουργείο Άμυνας θα μπορούσε να χάσει το πλεονέκτημα στον αναδυόμενο τομέα των αυτόνομων ρομπότ, που κάποτε βρισκόταν σχεδόν αποκλειστικά στον τομέα του. Και αυτή τη δυνατότητα θα μπορεί να την έχει, στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο, οποιαδήποτε δύναμη. Ας μην ξεχνάμε πως η ισχύς του αμερικανού στρατού εν πολλοίς οφείλεται στην προηγμένη τεχνολογία του. Αν αυτή η τεχνολογία δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιό του, τότε είναι ευνόητο ότι αλλάζει ο παγκόσμιος συσχετισμός.

Παρ’ όλα αυτά, οι ΗΠΑ έχουν αποφασίσει να εντείνουν τη στρατιωτική παρουσία τους και το ενδιαφέρον τους και στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία, και όλα δείχνουν πως στο παρασκήνιο της αμερικανικής πρωτεύουσας κυριάρχησαν οι δυνάμεις που θέλουν ένα είδος ψυχρού πολέμου.

Το παιχνίδι στη Μεγάλη Σκακιέρα συνεχίζεται, και δυστυχώς εμείς, όχι ως Ελλάδα αλλά εν πολλοίς και ως Ευρώπη, βρισκόμαστε στη θέση του παρατηρητή.