Δρ. Νίκος Παναγιωτίδης: Επικεφαλής ΓΕΩΠΑΜΕ

Οι τουρκικοί στρατηγικοί στόχοι για το Αιγαίο και την Κύπρο είναι διαχρονικοί και εντάσσονται στην προσπάθεια αμφισβήτησης των ελλαδικών και ελληνοκυπριακών (της ΚΔ) κυριαρχικών δικαιωμάτων.Η Τουρκία δεν διαχωρίζει το Αιγαίο από την Κύπρο αφού το θεωρεί ενιαίο γεωπολιτικό χώρο απο τον οποίο μπορεί να αντλήσει συγκεκριμένα γεωστρατηγικά οφέλη. Ποιοι είναι όμως οι τουρκικοί στόχοι;

 

1) Κύριος στόχος της τουρκικής υψηλής στρατηγικής είναι η υφαρπαγή μέρους της ελληνικής και κυπριακής κυριαρχιας επί των χερσαίων συνόρων (βλ.αμφισβητηση Συνθήκης της Λωζάνης και διεκδίκηση νησιών) και των θαλασσίων ζωνών τους.

Συγκεκριμένα, η Άγκυρα επιδιώκει  διχοτόμηση του Αιγαίου σε δύο  μέρη  με απωτερο στόχο τον περιορισμό της ελληνικής  και την επαύξηση της τουρκικής κυριαρχίας για να κασταστεί περιφερειακή ηγεμονική δυναμη.Με άλλα λόγια, η Αγκυρα επιχειρεί να κερδίσει ζωτικό χώρο εις βάρος της Ελλάδας και της Κυπρου. Αυτός είναι και ο λόγος που αντιδρά με την απειλή πολέμου (Casus Belli) σε περίπτωση που η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα από τα 6 στα 12 ν.μ. Με το ισχύον καθεστώς η Ελλάδα ασκεί κυριαρχία στο 35% των υδάτων, ενώ η Τουρκία στο 9%. Αν ισχύσει καθεστώς 12 νμ η Ελλάδα θα ασκεί κυριαρχία στο 64 % εκατό του Αιγαίου, ενώ η Τουρκία στο 10.Ποια είναι τα μέσα του τουρκικού αναθεωρητισμού; Ο διπλωματικός εξαναγκασμός (βλ κριση Φεβρουαρίου στο οικοπεδο 3 και κρίση Γιαβούζ- Φατιχ) και η αμφισβήτηση του διεθνούς δικαίου.

 

2) Διαμοιρασμό των ενεργειακών πόρων στην Κύπρο, αλλά και αμφισβήτηση αυτών που δυνητικά βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας με στόχο τον προσπορισμο οικονομικού και πολιτικού οφέλους. Ενας απο τους κυριους πυλώνες της τουρκικής υψηλής στρατηγικής ειναι ο γεωοικονομικός αφού ο στόχος είναι να καταστεί η Τουρκία  σημαντικός διαμετακομιστικός ενεργειακός  στην περιοχή της. Ένας αγωγός φυσικού αεριου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου ενισχύει την τουρκική στοχοθεσία.

 

 

3) Επιπρόσθετα, και σε άμεση αλληλοσύνδεση με το προηγούμενο σημείο, η  Τουρκία επιχειρεί να κασταστει υπολογίσιμη ναυτική δύναμη. Το δόγμα Νταβούτογλου παραμένει η πολιτική βίβλος των ισλαμιστών. Ο τελευταίος είχε επηρεαστεί αρκετά από από τον πιο δημοφιλή θεωρητικό επί ναυτικών θεμάτων, Θάιερ Μάχαν, ο οποίος είχε ταυτίσει την αναβίβαση μιας  χώρας στο στάτους της Μεγάλης Δύναμης με την θαλάσσια ισχύ. Συμφωνα με τον Μάχαν θαλάσσια και οικονομική ισχύς είναι αλληλένδετες.

 

4) Τέλος ο γεωστρατηγικός έλεγχος της Κύπρου μέσω λύσης τουρκικών προδιαγραφών. Η Τουρκία δεν επιθυμεί την δημιουργία μιας πραγματικά ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ). Αυτός είναι ο λόγος που εμμένει στη διατήρηση επεμβατικών δικαιωμάτων και στην παραμονή στρατευμάτων στο νησί. Επιπλέον, επιχειρεί μέσω περίπλοκων συνταγματικών ρυθμίσεων να ελέγξει την πολιτική διεργασία και στις δυο συνιστώσες πολιτείες που δυνητικά θα εγκαθιδρυθούν με στόχο την παρεμπόδιση άσκησης ανεξάρτητης  εξωτερικής πολιτικής.Ανάλογες πρόνοιες υπήρχαν και στο σχέδιο Ανάν, όπου η Τουρκία  μέσω των εποίκων και των μηχανισμών της Γερουσίας της Ομόσπονδης ΚΔ μπορούσε να ελέγχει όλη την Κύπρο.

 

Συμπερασματικά, είτε έχουμε ως σημείο αναφοράς τους Κεμαλιστές είτε εστιαζουμε στο Πολιτικο Ισλάμ και τον Ταγιπ Ερντογαν οι τουρκικοί στόχοι παραμένουν οι ίδιοι. Απλά διαφοροποιούνται κάπως στα μέσα και η τακτική. Οι κεμαλιστές θεωρούσαν ότι η ισχύς της Τουρκίας απέρρεε από την προεξέχουσα περιφερειακή της θέση, ενώ οι ισλαμιστές εκτιμούν ότι το ισλαμικο-οθωμανικό υπόβαθρο της δίνει τα εχέγγυα για τη δημιουργία ενός τόξου διευρυμένης επιρροής με επίκεντρο την Τουρκία η οποία αναβιβάζεται πλέον σε υπερ-περιφερειακή δύναμη. Όπως διαφαινεται από την στρατηγική συμπεριφορά της Τουρκίας αυτό το διάστημα η Ελλαδική- ελληνοκυπριακή στρατηγική παρουσιάζει έλλειμα αποτρεπτικής στρατηγικής έναντι της Τουρκίας, το οποίο πρέπει να διορθώσει τάχιστα..