Νίκος Παναγιωτίδης: Επικεφαλής ΓΕΩΠΑΜΕ Διάλεξη σε Ροταριανό Όμιλο Λάρνακας: 16/9/ 2014 *

Μέρος της διάλεξης βασίστηκε στο βιβλίο του Νίκου Παναγιωτίδη, Σε Αναζήτηση Κράτους: Το Παλαιστινιακό και ο Ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων στην μη Επίλυση του, Λευκωσία: Eκδόσεις PowerPublishing, 2012.

 

Κάθε φορά που σημειώνεται αναζωπύρωση της έντασης στη Μέση Ανατολή αρκετοί διερωτώνται γιατί συμβαίνουν όλα αυτά και γιατί τόση βία μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων.

Το σίγουρο είναι ότι δεν ξύπνησε μια μέρα η Χαμάς και αποφάσισε να αρχίσει να ρίχνει ρουκέτες εναντίον του Ισραήλ, αλλά ούτε και το φαινόμενο της χρήσης δυσανόλογης δύναμης από το εβραϊκό κράτος είναι κάτι που τώρα παρατηρείται.

Τουναντίον, υπάρχει ένα συγκρουσιακό δυναμικό δεκαετίων που κατά καιρους εκτονώνεται με περιοδικά ξεσπάσματα βίας μεταξύ των δυο πλευρών.

Την μεγαλύτερη ευθύνη για τη δημιουργία του Παλαιστινιακού Προβλήματος την φέρει η Μεγάλη Βρετανία, η οποία ως εντολοδόχος δύναμη στην Παλαιστίνη από το 1920 δημιουργήσε μια σύγκρουση συμφερόντων μεταξυ Εβραίων και Παλαιστινίων που όμοια την δεν εχει υπάρξει στις Διεθνείς Σχέσεις.

Συγκεκριμένα, το διάστημα μεταξύ Ιουλίου 1915 και Μαρτίου 1916 ο Βρετανός ύπατος αρμοστής στην Αίγυπτο Μακμάχον σε σχετική αλληλογραφία με τον σαρίφη της Μέκκας Χουσείν του υποσχέθηκε την δημιουργία αραβικου κράτους στην Εγγύς Ανατολή, στα όρια του οποίου θα περιλαμβανόταν και η Παλαιστίνη, αν εξεγείρετο εναντίον των ομόθρησκών του των Οθωμανών. O Χουσεϊν κήρυξε τον πόλεμο εναντίον των Τούρκων και η συνεισφορά του θεωρείται σημαντική για την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Λίγο αργότερα, όμως, η Βρετανία αναιρεσε τη συμφωνία που είχε κάνει αφού τον Μαϊο του 1916 προέβη σύναψη της μυστικής συμφωνίας Σάικς -Πικο με τους Γάλλους διαιρουσε την Μέση Ανατολή σε σφαίρες επιρροής.

Τα πράγματα περιπλάκηκαν ακόμη περισσότερα όταν το Νοέμβριο του 1917, όταν η Βρετανία δια του τότε υπουργού Εξωτερικών Αρθουρ Τζέιμς Μπάλφουρ δεσμεύτηκε στους Εβραίους ότι θα τους στήριζε στη δημιουργία εβραϊκης εστίας στην Παλαιστίνη. Έτσι, ο σιωνιστικός εποικισμός της Παλαιστίνης που άρχισε στα τέλη του 19^ου αιώνα εντείνεται με αποτέλεσμα οι γηγενείς Άραβες να νιώθουν ότι απειλούνται τα ιδιαίτερα συμφέροντα τους.

Αρχίζει η διακοινοτική σύγκρουση με εκοτοντάδες νεκρούς με αποκορύφωμα την Αραβική Εξέγερση του 1936, όπου οι Αγγλοι συνεργάζονται με τους Εβραίους για να καταστείλουν την εξέγερση.

Οι Βρετανοί αρχίζουν να συνειδητοποιούν την αδιέξοδη πολιτική τους και προσπαθούν να επιβαλουν περιορισμούς στην ροη Εβραίων στην περιοχή. Τότε η βρετανική πολιτική οδηγείται σε αυτοπαγίδευση αφού χάνουν την υποστήριξη και του εβραϊκού πληθυσμού, οποίος στρέφεται πλέον ένοπλα εναντίον τους στην Παλαιστίνη. Αποκορύφωμα της εβραϊκής εξέγερσης είναι η επίθεση εβραϊκής τρομοκρατικής οργάνωσης τον Ιούλιο του 1946 στο ξενοδοχείο Βασιλιάς Δαυίδ στην Ιερουσαλήμ με δεκάδες θύματα, Αγγλους, Άραβες, αλλά και Εβραίους.

Η Μεγάλη Βρετανία αποφασίζει ότι πρέπει να αποσυρθεί από την Παλαιστίνη και οδηγει το θέμα στον ΟΗΕ το 1947. Μετά από πιέσεις των ΗΠΑ στη Γενική Συνέλευση σε διάφορες χώρες υιοθετείται το ψήφισμα 181 το Νοέμβριο, το οποίο προβλέπει τη διχοτόμηση της Παλαιστίνης σε ένα Εβραϊκό και σε ένα Αραβικό Κράτος. Οι Παλαιστίνιοι δεν το αποδέχονται γιατί ενώ αποτελούσαν το 70 τοις εκατό του πληθυσμού στην Παλαιστίνη το παραχωρείτο το 44 τοις εκατό του εδάφους της Παλαιστίνης, ενώ στους Εβραίους το 56. Επίσης στο προτεινόμενο εβραϊκό κράτος οι Εβραίοι θα ήταν μειοψηφία έναντι των Αράβων (499 χιλιάδες 509 περίπου).

Η δημιουργία του Κράτους του Ισραήλ και η Αραβοϊσραηλινή Διένεξη

Είναι θέμα χρόνου να ξεσπάσει ο πρώτος Αραβο-ισραηλινός πόλεμος. Στις 15 Μαϊου του 1948, την επομένη δηλαδή της ανακήρυξης της ισραηλινής ανεξαρτησίας 5 Αραβικά κράτη (Αίγυπτος, Συρία, Ιορδανια, Λίβανος και Ιράκ) θα εισβάλουν στην Παλαιστίνη. Ωστόσο, το Ισραήλ που έχει προετοιμαστεί προ πολλού για την σύγκρουση και του οποίου ο στρατός είναι επιχειρησιακά ανώτερος των Αράβων θα επικρατήσει των αποδιοργανωμένων αραβικών κρατών και θα επιβάλει το Εβραϊκό Κράτος.

Συνεπεία του πολέμου επτακόσιες χιλιάδες άνθρωποι θα προσφυγοποιηθουν στις γύρω αραβικές χώρες και θα αρχίσουν πλέον να επιτίθενται εναντίον   του Ισραήλ και των πολιτών του. Το Εβραϊκό κράτος θα αρχίσει τις σκληρές αντεπιθέσεις επιβάλλοντας δυσανάλογο κόστος στα αραβικά κράτη που φιλοξενούν τους Παλαιστίνιους.

Στις 26 Ιουλίου 1956 ο Αιγύπτιος ηγέτης Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ θα εθνικοποιήσει τη διώρυγα του Σουέζ ως απάντηση στην άρνηση των ΗΠΑ να χρηματοδοτήσουν ένα μεγαλεπήβολο έργο ανάπτυξης για την αιγυπτιακή οικονομία, το φράγμα του Ασουάν. Η ενέργεια αυτή του Νάσερ αποτελεί απειλή για τα συμφέροντα της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία διαθέτει το 44 τοις εκατό των μετοχών στη διώρυγα του Σουέζ. Από τούδε και στο εξής τα πετρέλαια με προορισμό την Ευρώπη έπρεπε να κάνουν τον γύρο της Αφρικής αυξάνοντας έτσι το οικονομικό κόστος για τη Βρετανία.

Τότε η Αγγλία σε συνεργασία με την Γαλλια- η οποία επιδιώκει την ανατροπή του Νάσερ γιατί θεωρεί ότι υποστηρίζει την εξέγερση στην αποικιακή της κτήση την Αλγερία- διοργανώνουν ένα στρατήγημα στην κοινότητα Σέβρες κοντά στο Παρίσι σε μια προσπάθεια απόκτησης του ελέγχου της διώρυγας. Σύμφωνα με το σχέδιο τους, το Ισραήλ θα επιτίθετο εναντίον της Αιγύπτου και στη συνέχεια οι δυο χώρες θα επενέβαιναν απαιτώντας η διώρυγα να τεθεί υπό διεθνή έλεγχο. Σε περιπτωση άρνηση της Αιγύπτου, που ήταν και το αναμενόμενο θα καταλάμβαναν την διώρυγα.

Έτσι και έγινε τον Οκτώβριο του 1956 ο ισραηλινός στρατός επιτέθηκε εναντίον της Αιγύπτου, εισβάλλοντας στο Σινά. Οι ενέργειες του Ισραήλ και των Αγγλογάλλων, όμως, συνάντησαν την σφοδρή αντίδραση των Ρώσων, οι οποίοι απείλησαν με πυρηνικά αντίποινα. Αλλά ούτε και οι ΗΠΑ συμφωνούσαν με τις ενέργειες των συμμάχων τους τη δεδομένη χρονική στιγμη και γι΄αυτό ο Αμερικανός πρόεδρος Αϊζενχάουερ θα ασκήσει ισχυρές πιέσεις στη Βρετανία για να αποσυρθεί από τη διώρυγα.

Το Νοέμβριο ο Βρετανός πρωθυπουρός Αντονυ Ήντεν θα ανακοινώσει το τέλος των εχθροπραξιών και στην περιοχή θα φτάσουν στρατεύματα των Ηνωμένων Εθνών από ουδέτερες χώρες. Παρότι το Ισραήλ κατήγαγε μια στρατιωτική νίκη στην εναντίον της Αιγύπτου στην κρίση του Σουέζ, ο Νάσερ κατάφερε να μετατρέψει αυτή την ήττα σε μια σπουδαία πολιτική νίκη που τον αναδεικνύει σε ήρωα στα μάτια του αραβικού κόσμου και σε υπέρμαχο των δικαιωμάτων του Παλαιστινιακού λαού.

 

Τον Ιούνιο του 1967 θα ξεσπάσει ο <<πόλεμος των 6 ημερών>> μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων. Το Ισραήλ με αφορμή το κλείσιμο των στενών του Τιράν στα ισραηλινά πλοία από το Νάσερ και θεωρώντας ότι η Αίγυπτος θα του επιτεθεί, διενήργησε προληπτικό πόλεμο και κατέλαβε την Δυτική Οχθη του Ιορδάνη που τελούσε υπό ιορδανικό έλεγχο, τα υψώματα Γκολάν συριακό έδαφος και τη Χερσόνησο του Σινά και τη Λωρίδα της Γάζας, που βρίσκονταν υπο αιγυπτιακή κυριαρχία.

Πλέον, οι Παλαιστίνιοι θα βρεθούν υπό άμεση ισραηλινή κατοχή, ενώ η συντριβη της Αιγύπτου θα δώσει την χαριστική βολή στα σχέδια του Αιγύπτιου ηγέτη Γκαμάλ Αμπντέλ Αλ Νάσερ, ο οποίος επεδίωκε να ενοποιήσει τον αραβικό κόσμο υπό την ηγεσία της Αιγύπτου.

Τον Οκτώβριο του 1973 θα σημειωθεί ο Δ’ Αραβο-Ισραηλινός Πόλεμος όταν ο Αιγυπτιος ηγέτης Ανουάρ Σαντάτ θα διατάξει τον στρατό της Αιγύπτου να επιτεθεί εναντίον του Ισραήλ. Αποφασίζει να κινηθεί στο δρόμο του πολέμου, για να αναζοπυρώσει την αποτελματωμένη διαπραγματευτική διαδικάσία και να πάρει πίσω τα χαμένα εδάφη της Αιγύπτου. Λόγω της βοήθειας των ΗΠΑ προς το Ισραήλ ο αιγυπτιακός στρατός περικυκλώνεται στη χερσόνησο του Σινα και κινδυνεύει να υποστεί ακόμη μια βαριά ήττα. Ο Σαντάτ απευθύνει έκκληση προς τις ΗΠΑ με αποτελεσμα σταδιακά η Αίγυπτος να τεθεί υπό αμερικανική τροχιά εξάρτησης και να οδηγηθεί προς την εξομαλυνση των σχέσεων της με το Ισραήλ και να πάρει τα εδάφη της πίσω.

Το Νοέμβριο του 1977 ο Σαντάτ θα μιλήσει στην Ισραηλινή βουλή, ενώ το Σεπτέμβριο του 1978, θα υπογραφεί στο Κάμπ Ντέιβιντ το ΗΠΑ η ομώνυμη συμφωνία μεταξύ Αιγύπτου – Ισραήλ, η οποία και θα οδηγήσει σε συμφωνία ειρήνης μεταξύ των δυο χωρών Μάρτιο του 1979.

Αυτή όμως η εξέλιξη- η απώλεια της στήριξης της Αιγύπου δηλαδή, θα έχει ως αποτέλεσμα να αποδυναμωθεί έτι περαιτέρω ο αγώνας των Παλαιστινίων οι οποίοι τον Οκτώβριο του 1991 θα οδηγηθούν στις αραβοϊσραηλινές συνομιλίες της Μαδρίτης, όπου μια κοινή παλαιστινιακή και ιορδανική θα συζητήσει για πρώτη φορά με τους Ισραηλινούς.

Οι Συμφωνίες του Όσλο

Λόγω των αρνητικών δεδομένων του διεθνούς συστήματος, δεν υπάρχει πλέον η Σοβιετική Ενωση να στηρίξει τους Παλαιστίνιους, οι τελευταίοι θα αναγκαστούν να συμβιβαστούν και τον Σεπτέμβριο του 1993 υπογράφεται η συμφωνία του Όσλο, όπου για πρώτη φορά το Ισραήλ αναγνωρίζει την Παλαιστινιακή Αρχή ως συνομιλητή και οι Παλαιστίνιοι αναγνωρίζουν το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ.

Αρχίζει η σταδιακή αυτονόμηση των κατεχόμενων και μέσα σε πέντε έτη σύμφωνα με τη συμφωνία θα πρέπει να επιλυθεί το πρόβλημα με την διευθέτηση των ακανθώδων ζητημάτων (Πρόσφυγες, Σύνορα, Καθεστώς Ιερουσαλήμ, Εποικισμός). Ωστόσο, αυτό δεν γίνεται και η κατάσταση των Παλαιστινίων είναι τραγική, παραμένουν περίκλειστοι σε θύλακες που δεν συνορεύουν μεταξύ τους και στην ουσία εξαρτώνται αποκλειστικά από το Ισραήλ που εφαρμόζει πολιτικές νεο – αποικισμού στα κατεχόμενα.

Από την άλλη το κίνημα Ισλαμικής Αντίστασης Χαμάς που ιδρύθηκε το 1988, κατά την διάρκεια της Πρώτης Ιντιφάντα, θα αρχίσει τις επιθέσεις αυτοκτονίας εναντίον του Ισραήλ δημοσιοποιώντας έτσι την κάθετη διαφωνία του με την ειρηνευτική διαδικασία.

Αλλά ούτε στο Ισραήλ υπάρχει πραγματική βούληση για επίλυση του ζητήματος. Σημειώνουμε ότι στις εκλογές του 1996 τα δύο μεγάλα κόμματα του Ισραήλ, το Λικούντ και οι Εργατικοί παρουσιάζουν ταύτιση αποψεων αναφορικά με το θέμα των εποικισμών: Και τα δυο κόμματα συμφωνούν ότι δεν πρέπει να διαλυθει κανένας από τους 144 εποικισμούς που υπήρχαν τότε στα κατεχόμνα εδάφη.

H Δεύτερη Ιντιφάντα και ο θάνατος του Όσλο

Τον Σεπτέμβριο του 2000 η επίσκεψη του ηγέτη του κόμματος Λικούντ Αριέλ Σιαρόν στο Χαράμ Αλ Σιαρίφ- ένα ιερο μέρος για τους Παλαιστινίους στην παλαιά πόλη των Ιεροσολύμων- θεωρείται ύβρις για τους Παλαιστίνιους και αποτελεί την θρυαλλίδα για το ξέσπασμα της δεύτερης Ιντιφάντα με χιλιάδες νεκρούς, κυρίως Παλαιστίνιους. Αυτή τη εξέλιξη δίδει και τη χαριστική βολή στην ειρηνευτική διαδικασία.

Το 2004, όμως, σημειώνεται μια εξέλιξη που λίγα χρόνια πριν φάνταζε αδιανόητη αφού ο πρωθυπουργός του Ισράηλ Σιαρόν θα εκκενώσει τους εποικισμούς και θα αποχωρήσει από τη Λωρίδα της Γάζας.

Η Πολιτική Άνοδος της Χαμάς

Η Χαμάς θα κεφαλαιοποιήσει πολιτικά την αποχώρηση του Ισραήλ από το θύλακα της Γάζας, υποδεικνύοντας ότι η η Κοσμική Φατάχ του Γιάσερ Αραφάτ και η μετριοπάθεια της δεν οδηγεί πουθενά.

Έτσι στις εκλογές του Ιανουαρίου 2006 θα λάβει την πλειοψηφία των εδρών. Θα ακολουθήσει ο σχηματισμος κυβέρνησης, αλλά οι τριβές μεταξύ των δυο οργανώσεων θα οδηγήσουν σε ενδοπαλαιστινιακό εμφύλιο το 2007 με δεκάδες θύματα και κατάρρευση της κυβέρνησης. Οι στρατιωτικές δυνάμεις της Χαμάς θα καταλάβουν την Λωρίδα της Γάζας. Τα στελέχη της Φατάχ στη Λωριδα της Γαζας θα συλληφθούν και θα φυλακιστούν.Το ίδιο θα γίνει και με τα στελέχη της Χαμάς στη Δυτική Οχθη.

 

Οι συγκρούσεις Χαμας- Ισραήλ

Το Ισραήλ θα επιβάλει επιβάλει πλήρη αποκλεισμό της Γάζας- εναέριο, επίγειο και θαλάσσιο. Θα αρχίσουν εχθροπραξίες κατα μήκος των συνόρων της Γάζας-Ισραήλ μεταξύ της Χαμάς που θα εκτοξεύει ρουκέτες και του Ισραήλ που θα απαντά με αεροπορικές επιδρομές.

Τον Ιούνιο του 2008 θα υπάρξει 6μηνη εκεχειρία με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου. Δυστυχώς θα είναι βραχύβια. Η εκεχειρία δεν θα ανανεωθεί και στις 27 Δεκεμβρίου το Ισραήλ θα εξαπολύσει την επιχείρηση “ Συμπαγες Μολύβι”, που θα διαρκέσει τρεις βδομάδες μέχρι τις 18 Ιανουαρίου του 2009. Στόχος ο τερματισμός της εκτόξευσης ρουκετών από τη Λωρίδα της Γάζας εναντίον του Ισραήλ. Το Εβραϊκό κράτος θα διευρύνει τις επιχειρήσεις στο έδαφος στις 3 Ιανουαρίου.

Ο απολογισμός θα είναι τραγικός πέραν των Το Ισραήλ θα έχει 13 νεκρούς, ενώ οι Παλαιστίνιοι πάνω από 1200.

Το Νοέμβριο του 2012 μια νέα σύγκρουση μεταξύ των ορκισμένων εχθρών θα ξεσπάσει

Όταν στις 14 Νοεμβρίου το Ισραήλ θα εξαπολύσει την επιχείρηση “ Αμυντικός Πυλώνας” σκοτώνοντας τον Αχμέτ Τζιαμπαρί, επικεφαλής του στρατιωτικού σκέλους της Χαμάς. Ο στόχος του Ισραήλ θα είναι και πάλι η εξουδετέρωση της δυνατότητας της Χαμάς να εκτοξεύει ρουκέτες. Η σύγκρουση που θα διαρκέσει 8 μέρες θα τερματιστεί με την μεσολάβηση της Αιγύπτου. 133 Παλαιστίνιοι νεκροι, 6 Ισραηλίνοι.

 

Τέλος, έχουμε την επιχείρηση του Ισραήλ με την ονομασία “ Προστατευτική Αιχμή” και την πρόσφατη σύγκρουση των 50 ημερών. Ο διακηρυγμένος στρατηγικός στόχος του Ισραήλ είναι η καταστροφή των υπόγειων σηράγγων και η εξασθένιση της δυνατότητας της Χαμάς να εκτοξεύει ρουκέτες εναντίον του Ισραήλ. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο στόχος του Ισραήλ να ακυρώσει τη συμφωνία συμφιλιωση που επιτεύχθηκε τον Μάρτιο του 2014 μεταξύ Χαμάς – Φατάχ. Άλλωστε, ο Βενιαμήν Νετανιάχου είπε ξεκάθαρα στον Μαχμούντ Αμπας ότι πρέπει να επιλέξει την ειρήνη με το Ισραήλ ή την ειρήνη με τη Χαμάς.