Tου  Αντώνη Γκιλδάκη- Aπεσταλμένου του ΚΥΠΕ σε Δυτική Όχθη/Ραμάλα

Ενόσω η ειρηνευτική διαδικασία για την επίλυση της διένεξης Ισραηλινών και Παλαιστινίων παραμένει στάσιμη, η λύση των δύο κρατών που θα οδηγήσει σε συνθήκες μόνιμης ειρήνης και ασφάλειας είναι στον «αναπνευστήρα», λένε Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι και ακτιβιστές, αλλά και μέλη του διεθνούς παράγοντα που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις.
 
Όλοι επισημαίνουν ότι τα περιθώρια στενεύουν, καθώς η κατάσταση μπορεί σε μερικά χρόνια να είναι μη αναστρέψιμη. Μιλώντας σε ομάδα δημοσιογράφων από την Κύπρο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην οποία συμμετείχε το ΚΥΠΕ, κατά τη διάρκεια επαφών την περασμένη εβδομάδα στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, οι περισσότεροι ζήτησαν μεγαλύτερη εμπλοκή της ΕΕ για άρση των εμποδίων που διακυβεύουν το μέλλον ενός παλαιστινιακού κράτους, το οποίο θα συνυπάρχει ειρηνικά πλάι στο κράτος του Ισραήλ.

Ο Χουσάμ Ζομλότ, σύμβουλος του Παλαιστίνιου Προέδρου Μαχμούντ Αμπάς για θέματα στρατηγικής, που προαλείφεται για τη θέση του Πρέσβη στις ΗΠΑ, ανέφερε ότι «βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι όσον αφορά τη λύση των δύο κρατών» αλλά και σε σχέση με το παλαιστινιακό εθνικό κίνημα, «το τελευταίο κοσμικό κίνημα σε ολόκληρη την περιοχή» που βρίσκεται στην εξουσία.

Είπε ότι «λόγω των εποικισμών τίθεται σε αμφιβολία η λύση των δύο κρατών» στη βάση των συνόρων του 1967, διαβεβαίωσε όμως ότι η παλαιστινιακή πλευρά παραμένει δεσμευμένη στην επιδίωξη αυτής της λύσης. «Πιστεύουμε ότι είναι το εφικτό, όχι το ευκταίο», πρόσθεσε, ενώ είπε ότι τη συγκεκριμένη μορφή λύσης επιθυμεί η πλειοψηφία τόσο των Παλαιστινίων, όσο και των Ισραηλινών.

Ο σύμβουλος του Παλαιστίνιου Προέδρου είπε εξάλλου ότι «το στάτους κβο δεν μπορεί να συνεχιστεί», λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «είτε κάνουμε όλοι πετάλι προς ένα συγκεκριμένο προορισμό…είτε πέφτουμε από το ποδήλατο».

Όσον αφορά τη γαλλική πρωτοβουλία, η οποία είναι σε εξέλιξη από το καλοκαίρι του 2016, ο κ. Ζομλότ είπε ότι στην ουσία μετατοπίζει το πλαίσιο για τη λύση του πολιτικού προβλήματος, από διμερές σε πολυμερές επίπεδο.

Για 23 χρόνια, εξήγησε, η διεθνής κοινότητα επιμένει ότι μόνο οι δύο πλευρές μπορούν να εξεύρουν τη λύση μέσα από διαπραγματεύσεις. «Αυτή η προσέγγιση διατηρήθηκε για πάρα πολύ καιρό», συνέχισε, υποδεικνύοντας την ασυμμετρία που υπάρχει μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών.

Λόγω της απροθυμίας βασικών παικτών στη διεθνή σκηνή «άφησαν το πρόβατο με τον λύκο», είπε ο κ. Ζομλότ, αναφερόμενος στις συμφωνίες του Όσλο, ενώ συμπλήρωσε ότι η πρόθεση του «λύκου» είναι «να καταβροχθίσει ολόκληρο το καταραμένο αρνί».

«Υποστηρίζουμε 101% τη γαλλική προσέγγιση», διότι μόνο η πολυμερής διαπραγμάτευση μπορεί να οδηγήσει σε επιτυχή κατάληξη, με τη διεθνή κοινότητα σε ρόλο διαμεσολαβητή, που θα επιβλέπει και την υλοποίηση της συμφωνίας, είπε.

Σκοπός της γαλλικής πρωτοβουλίας είναι μια διεθνής ειρηνευτική διάσκεψη, στην οποία, όπως ανέφερε, αποβλέπει η παλαιστινιακή πλευρά. Η προσπάθεια του Γάλλου Προέδρου Φρανσουά Ολάντ είναι να συγκληθεί η διάσκεψη πριν το τέλος του χρόνου, με τον κ. Ζομλότ να εκφράζει την ελπίδα ότι κάποιες εκ των μεγάλων δυνάμεων στη διεθνή σκακιέρα δεν θα χάσουν αυτή την ευκαιρία, καθώς οι εναλλακτικές λύσεις είναι πολύ χειρότερες.

Ερωτηθείς ποιές είναι αυτές οι εναλλακτικές, είπε ότι εφόσον η παλαιστινιακή πλευρά δεν είναι διατεθειμένη να συνεχίσει διαπραγματεύσεις σε διμερές επίπεδο, και αν δεν προχωρήσει ούτε η πολυμερής εμπλοκή, τότε η εμπειρία δείχνει ότι συνήθως «την επομένη μετά το κενό ακολουθεί η έκρηξη» και το χάος.

«Ανησυχώ για μια αυξανόμενη αντιπαράθεση», μια ολομέτωπη σύγκρουση που θα ξεφύγει από κάθε έλεγχο και θα τύχει εκμετάλλευσης «από ομάδες που δεν μιλούν καν αραβικά, ίσως μιλούν τη γλώσσα των Παστούν ή άλλη γλώσσα», είπε ο σύμβουλος του Προέδρου Αμπάς.

«Αν τα πράγματα ξεφύγουν από κάθε έλεγχο, η Ευρώπη θα επηρεαστεί περισσότερο από την κατάσταση απ’ ότι η Αμερική», συνέχισε. «Το διακύβευμα είναι στους δικούς σας δρόμους και πρωτεύουσες», πρόσθεσε, ενώ είπε ότι αρκετοί στην Ευρώπη αντιλαμβάνονται πλέον ότι η κατάσταση στην Παλαιστίνη έχει κόστος, καθώς χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για τρομοκρατικές ενέργειες.

Όσον αφορά τις προοπτικές συμφιλίωσης στο εσωτερικό μέτωπο, ο κ. Ζομλότ είπε ότι πρέπει να ανανεωθεί η δημοκρατική εντολή, μέσα από εκλογές, ώστε να αποφασίσει ο λαός σε ποια βάση θα κινηθεί η ηγεσία του. Συμπλήρωσε ότι ο Πρόεδρος Αμπάς υποστήριξε τη διενέργεια τοπικών εκλογών, οι οποίες ανεστάλησαν τον περασμένο μήνα. Μίλησε ακόμη για μοντέλο συνεργασίας και διαμοιρασμού της εξουσίας μεταξύ των διαφόρων παλαιστινιακών παρατάξεων, περιλαμβανομένης της Φατάχ και της Χαμάς.

Αναφερόμενος στη Χαμάς, η οποία βρέθηκε αντιμέτωπη με διεθνείς κυρώσεις, όταν επικράτησε το 2006 στις παλαιστινιακές βουλευτικές εκλογές, είπε ότι αυτή τη στιγμή κάνει μια σοβαρή προσπάθεια αναθεώρησης των θέσεών της. Ευχήθηκε να γίνει σύντομα αντιληπτό πως η οργάνωση δεν μπορεί να διατηρεί μόνη της τον έλεγχο στη Λωρίδα της Γάζας, καθώς και ότι η ατζέντα της δεν οδηγεί πουθενά.

Όσον αφορά το θέμα αλλαγής της ηγεσίας, ο κ. Ζομλότ είπε ότι «υπάρχουν νέοι άνθρωποι με γερασμένη καρδιά και τρόπο σκέψης». Ο Πρόεδρος Αμπάς, συνέχισε «είναι το πρόσωπο που μπορεί να μας οδηγήσει προς την κατεύθυνση της ανανέωσης και της ενίσχυσης του εθνικού μας κινήματος», ενώ έχει τη δυνατότητα να υπογράψει, αλλά και τη νομιμοποίηση να εφαρμόσει μια συμφωνία.

Αν φύγει ο Άμπου Μάζεν, το Ισραήλ θα έρθει αντιμέτωπο είτε με κάποιον που έχει μαξιμαλιστικές θέσεις ή είναι λαϊκιστής, είτε θα αντιμετωπίσει περαιτέρω κατακερματισμό, κάτι που, σύμφωνα με τον κ. Ζομλότ, θα στερήσει από τη διεθνή κοινότητα έναν ισχυρό εταίρο.

Μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, πηγή της ΕΕ στην Ιερουσαλήμ ανέφερε ότι η κυρίαρχη άποψη είναι πως η λύση των δύο κρατών δεν έχει πεθάνει, όμως βρίσκεται στον αναπνευστήρα και η επίτευξή της διολισθαίνει. Η ΕΕ τάσσεται ολοένα και πιο κατηγορηματικά υπέρ της λύσης των δύο κρατών, ως τη μόνη επιλογή που μπορεί να υλοποιηθεί, την ίδια στιγμή όμως και υπό τις παρούσες συνθήκες γίνεται ολοένα και λιγότερο ξεκάθαρος ο τρόπος που θα γίνει αυτό, είπε.

Στην απουσία διαπραγματεύσεων, «διεξάγουμε μια επιχείρηση επιβίωσης», ώστε να διαφυλαχθούν βασικές δημοκρατικές δομές στην παλαιστινιακή πλευρά, ανέφερε, ενώ εξέφρασε την ελπίδα ότι οι δύο πλευρές παραμένουν δεσμευμένες σε αρχές που θα εμποδίσουν την πλήρη κατάρρευση.

Η ίδια πηγή είπε εξάλλου ότι οι σχέσεις της ΕΕ με το Ισραήλ έχουν σχεδόν βαλτώσει, όχι επειδή αυτό είναι αρεστό μεταξύ των κρατών μελών, αλλά διότι το 2006 πάρθηκε μια πολιτική απόφαση για μη περαιτέρω αναβάθμιση των σχέσεων. Παρότι η συνεργασία των δύο πλευρών είναι μακροχρόνια και εκτεταμένη, δεν επεκτείνεται σε νέες συμφωνίες ή νέα πεδία συνεργασίας, κάτι που ενοχλεί την ισραηλινή πλευρά, συμπλήρωσε.

Συνέχισε, λέγοντας ότι υπάρχει διακύμανση εντός της Ένωσης, σε ότι αφορά τη στάση έναντι του Ισραήλ, λόγω των διαφορετικών απόψεων των 28 κρατών μελών, μεταξύ άλλων και στο θέμα της άσκησης περισσότερης ή λιγότερη πίεσης για χάρη της επίτευξης κάποιων στόχων.

Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων θεωρεί ότι αν κινηθεί προς την κατεύθυνση μιας αυστηρότερης εφαρμογής των αποφάσεων σε επίπεδο αρχών του διεθνούς δικαίου, όπως για παράδειγμα το μποϊκοτάζ προϊόντων από τους εποικισμούς, αυτό θα είχε ως συνέπεια την περεταίρω σμίκρυνση των περιθωρίων της ΕΕ για δράση.

Επιπρόσθετα, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ διατηρεί ξεκάθαρη στάση αναφορικά με τις εκκλήσεις για μποϊκοτάζ των ισραηλινών προϊόντων, καθώς δεν στηρίζει τέτοιες ενέργειες εναντίον του Ισραήλ, ενώ η πλειοψηφία των κυβερνήσεων των κρατών μελών πιστεύει ότι υπάρχουν περισσότερο εποικοδομητικοί τρόποι στη συνδιαλλαγή με το Τελ Αβίβ.

Όσον αφορά την κούρσα διαδοχής στην παλαιστινιακή ηγεσία, η ίδια πηγή ανέφερε ότι η ΕΕ δεν παίρνει θέση, ενώ δεν αναμένεται σύντομα η παραίτηση του Προέδρου Αμπάς. Σε σχέση, τέλος, με τη Χαμάς, επανέλαβε την πολιτική απόφαση της ΕΕ να μην έχει επαφές με την οργάνωση, η οποία συμπεριλαμβάνεται στη λίστα της Ένωσης με τις τρομοκρατικές οργανώσεις.

Ο πολιτικός και ακτιβιστής Μουσταφά Μπαργκούτι, ο οποίος είναι γιατρός στο επάγγελμα, υποστηρίζει από την πλευρά του ότι η σημερινή ισραηλινή Κυβέρνηση δεν επιδιώκει τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους.

«Αν επιθυμούν τη λύση δύο κρατών, για ποίο λόγο συνεχίζουν να χτίζουν εποικισμούς;», διερωτήθηκε, και πρόσθεσε ότι η λεγόμενη περιοχή Γ – που αποτελεί το 60% του εδάφους της Δυτικής Όχθης και επί της οποίας οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν κανένα διοικητικό ή στρατιωτικό έλεγχο – είναι ουσιαστικά αφιερωμένη στην κατασκευή εποικισμών.

Σύμφωνα με το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, η εποικιστική δραστηριότητα στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη είναι παράνομη, ενώ πρέπει να υπάρξει αναστροφή των επεμβάσεων σε Δυτική Όχθη και Ιερουσαλήμ, πρόσθεσε ο κ. Μπαργκούτι.

Είπε, εξάλλου, ότι η Δυτική Όχθη έχει διαιρεθεί πλέον σε 225 μικρές «νησίδες», που διαχωρίζονται η μία από την άλλη μέσω 450 στρατιωτικών σημείων διέλευσης, το διαχωριστικό τείχος και τις περιοχές όπου υπάρχουν εποικισμοί.

Ο κ. Μπαργκούτι αναφέρθηκε επίσης στους χωριστούς δρόμους εντός της Δυτικής Όχθης, λέγοντας πως αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία. «Δεν μπορούμε να οδηγήσουμε ή να περπατήσουμε σε αυτούς τους δρόμους» καθώς ως Παλαιστίνιοι θα καταλήξουμε στη φυλακή, είπε. «Εγώ το ονομάζω Μπαντουστάν, το ονομάζω απαρτχάιντ», είπε,  και πρόσθεσε  πως είναι ντροπή να συμβαίνει κάτι τέτοιο στον 21ο αιώνα.

Αναφορικά με τη στάση της διεθνούς κοινότητας, ο κ. Μπαργκούτι ζήτησε περισσότερη πίεση από την πλευρά της ΕΕ, ενώ τάχθηκε υπέρ του μποϊκοτάζ και των κυρώσεων, λέγοντας πως η κίνηση δεν στρέφεται εναντίον των Ισραηλινών πολιτών αλλά εναντίων της πολιτικής του διαχωρισμού.

Η Μπέτυ Χέρσμαν από τη μη κερδοσκοπική οργάνωση “Ir Amim”, που παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, ανέφερε, από την πλευρά της, ότι περίπου 100.000 Παλαιστίνιοι κάτοικοί της στριμώχνονται μεταξύ του τείχους και των δημοτικών ορίων, με αποτέλεσμα να αποκόπτεται η πρόσβασή τους στις γειτονικές περιοχές.

Το Ισραήλ δεν θεωρεί την ανατολική περιοχή της Ιερουσαλήμ ως κατεχόμενη, αλλά ως κομμάτι του δήμου, αν και όπως λέει η κ. Χέρσμαν, οι δημοτικές υπηρεσίες δεν παρέχονται με τον ίδιο τρόπο προς όλους. Για παράδειγμα, αν και οι Παλαιστίνιοι αποτελούν το 40% των κατοίκων της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, μόνο το 8-10% του δημοτικού προϋπολογισμού για την εκπαίδευσή κατανέμεται για τις ανάγκες τους. Τα ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου φτάνουν το 30%, είπε.

Πιο ανησυχητικές είναι οι εξελίξεις σε μια περιοχή της συνοικίας Σιλουάν, την Μπατάν Αλ Χάουα, όπου διαμένουν 10.000 Παλαιστίνιοι. Στην περίπτωση αυτή, έποικοι χρησιμοποιούν ένδικα μέσα για να εκδιώξουν περίπου 100 οικογένειες Παλαιστινίων και σύμφωνα με την “Ir Amim” σε κάποιες περιπτώσεις τα έχουν ήδη καταφέρει. Μέχρι τα τέλη του 2015, πέρασαν στα χέρια εποίκων περίπου 27 κατοικίες σε έξι κτήρια.

Αναφερόμενη στην εποικιστική δραστηριότητα, η κ. Χέρσμαν είπε ότι η κατάσταση δεν έχει φτάσει ακόμη σε μη αναστρέψιμα επίπεδα, όμως τα περιθώρια στενεύουν, ενώ με την κατασκευή του τείχους απαλλοτριώνεται όλο και περισσότερη γη. Στη Δυτική Όχθη έχει κατασκευαστεί περίπου το 60% του τείχους, ενώ στην Ανατολική Ιερουσαλήμ έχει ουσιαστικά ολοκληρωθεί, είπε.

«Όσο περισσότερο χτίζουμε, τόσο περισσότερα εμπόδια θέτουμε στην υλοποίηση της λύσης των δύο κρατών», ήταν το καταληκτικό σχόλιο της κ. Χέρσμαν.

Την επίσκεψη των Ευρωπαίων δημοσιογράφων διοργάνωσε η Αντιπροσωπεία της ΕΕ στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα.