της Asli Aydintasbas

Η επίσκεψη του προέδρου Recep Tayyip Erdogan στην Ουάσιγκτον πριν από λίγες ημέρες για να παραβρεθεί σε μια σύνοδο κορυφής για τα πυρηνικά, έτυχε μεγάλης προσοχής από τα ΜΜΕ, και για τους λάθους λόγους. Πρώτον, υπήρξε μπαράζ ιδιαίτερα επικριτικών άρθρων σε κορυφαίες αμερικανικές εφημερίδες που εστίασαν στη συμπεριφορά του Τούρκου προέδρου αναφορικά με τις ελευθερίες των ΜΜΕ και το κουρδικό ζήτημα. Δεύτερον, μια συνέντευξη με την Christian Amanpour του CNN μετατράπηκε σε μια ανταλλαγή επιχειρημάτων για το τι αποτελεί “ελευθερία του λόγου”. Τρίτον, ξέσπασε μια συμπλοκή μεταξύ της ομάδας ασφαλείας του προέδρου και διαδηλωτών ακριβώς έξω από το Ινστιτούτο Brookings και λίγο πριν από την προγραμματισμένη ομιλία του Erdogan. Επίσης, ο Barack Obama, απαντώντας σε ερώτημα για το περιστατικό στο Brookings, δήλωσε πως ήταν προβληματισμένος” με την συμπεριφορά της Τουρκίας σε ό,τι αφορά την ελευθερία του Τύπου, προσθέτοντας ότι “θα μπορούσε να οδηγήσει την Τουρκία σε ένα μονοπάτι που θα ήταν πολύ ανησυχητικό”.

Ενώ όλα αυτά μπορεί να ακουγόταν εύηχα στα αυτιά των επικριτών του Erdogan στο εσωτερικό, ο Τούρκος πρόεδρος και πάλι κατάφερε να ανυψώσει τις διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ. Μετά από έντονη σπέκουλα για το εάν θα λάβει χώρα μια τετ-α-τετ συνάντηση με τον Αμερικανό πρόεδρο -μια ιδέα που αρχικά απορρίφθηκε από Αμερικανούς αξιωματούχους στη βάση ότι δεκάδες άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες θα παραβρεθούν στην εκδήλωση- οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν όντως στον Λευκό Οίκο και κατά τη διάρκεια της συζήτησής τους συμφώνησαν ουσιαστικά ότι η Τουρκία θα πρέπει να ασχοληθεί πιο βαθιά με τον αγώνα κατά του ISIS.

Πραγματικά, τις τελευταίες εβδομάδες, υψηλόβαθμοι Τούρκοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι, έχουν συζητήσει ήσυχα τον μεγαλύτερο ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει η συριακή αντιπολίτευση υποστηριζόμενη από την Τουρκία, στην ανακατάληψη της ελεγχόμενης από την ISIS περιοχή στα σύνορα με τη Συρία. Το σφράγισμα αυτών των συνόρων αποτελεί εδώ και καιρό βασικός στόχος των ΗΠΑ διότι η έκταση των 98 χιλιομέτρων είναι η κύρια πύλη της ISIS στην Ευρώπη. Είναι μέσω αυτών των πορωδών συνόρων που οι ξένοι μαχητές και οι τζιχαντιστές -συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που εκτέλεσαν τις επιθέσεις κατά του Παρισίου και των Βρυξελλών- έχουν έρθει και έχουν φύγει από τη Συρία. Έχοντας πρόσβαση σε αυτή την περιοχή, επιτρέπει επίσης στην οργάνωση να ελέγξει τις γραμμές εφοδιασμού από το Χαλέπι και όλη τη διαδρομή από τη Ράκα και τη Μοσούλη.

Το τελευταίο διάστημα, οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία συριακές οργανώσεις, με την βοήθεια του τουρκικού πυροβολικού και των εναέριων δυνάμεων συνασπισμού, έχουν καταλάβει την πόλη Rai στα σύνορα με την Συρία, προωθούμενες σιγά-σιγά προς την μεγαλύτερη πόλη Jarablus -αν και υπήρξε μια αντεπίθεση του ISIS στη Rai την προηγούμενη εβδομάδα. Την ίδια στιγμή, στο εσωτερικό της Τουρκίας, οι αρχές έχουν πατάξει ορισμένους “πυρήνες” της ISIS, ορισμένοι εκ των οποίων φέρεται να σχεδίαζαν επιθέσεις στην Κωνσταντινούπολη, στο Γκαζιεαντέπ και αλλού.

Η κίνηση αυτή φέρνει την Τουρκία, η οποία ήταν μέχρι στιγμής ένα προσεκτικό μέλος του συνασπισμού, σε έναν ανοιχτό πόλεμο εναντίον της ISIS. Το σφράγισμα των συνόρων θα μπλόκαρε μια μεγάλη σανίδα σωτηρίας στους τζιχαντιστές -ουσιαστικές περιορίζοντας την οργάνωση μεταξύ των υποστηριζόμενων από τους Τούρκους αντάρτες στον Βορρά και των κουρδικών δυνάμεων στο νότο, ενώ θα έκοβαν τη δίοδο προς την Ευρώπη. Αλλά το σχέδιο θέτει επίσης τις υποστηριζόμενες από την Τουρκία ομάδες σε απευθείας ανταγωνισμό με τους Κούρδους της Συρίας, οι οποίοι είναι εδώ και καιρό πρόθυμοι να καταλάβουν την περιοχή από την “τσέπη της ISIS”, προκειμένου να δημιουργήσουν μια συνεχόμενη κουρδική ζώνη βόρεια της Συρίας.

Η πολιτική πάλι μεταξύ της Τουρκίας και των Κούρδων της Συρίας, έχει ουσιαστικά δημιουργήσει ένα αδιέξοδο τους τελευταίους μήνες, το οποίο, κατά καιρούς, έχει εμποδίσει τις προσπάθειες για προώθηση στην αυτο-ανακηρυχθείσα πρωτεύουσα, Ράκα. Αφού κέρδισαν την αμερικανική υποστήριξη για τις προσπάθειες αντίστασης εναντίον της ISIS στην κουρδική πόλη Kobani στα τέλη του 2014, οι Κούρδοι επιχειρούν μεταξύ της περιοχής της ISIS κοντά στα τουρκικά σύνορα, καταλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος των 900 χλμ των τουρκό-συριακών συνόρων, από την ISIS. Με την βοήθεια των ΗΠΑ και της ρωσικής αεροπορικής δύναμης, το Κόμμα δημοκρατικής Ένωσης των Κούρδων της Συρίας (PYD) και ο αγωνιστικός βραχίονάς του, οι Λαϊκές Μονάδες Προστασίας (YPG), ελέγχουν σήμερα μια περιοχή ακριβώς στα νότια της Τουρκίας, που είναι σχεδόν δύο φορές το μέγεθος του Λιβάνου.

Αλλά όλη η πρόοδος που σημείωσαν οι Κούρδοι, ανεκόπη στα τέλη του 2015, όταν η Τουρκία τόνισε πως είναι “κόκκινη γραμμή” το να περάσει η YPG τον Ευφράτη, διότι θα δημιουργούσε μια συνεχόμενη κουρδική ζώνη. Η Τουρκία απείλησε με στρατιωτική δράση όταν οι κουρδικές δυνάμεις της YPG μετακινήθηκαν προς το φράγμα Tishrin στον Ευφράτη τον Δεκέμβριο του 2015, υποχρεώνοντας τον υπό αμερικανική ηγεσία συνασπισμό να δηλώσει στους Κούρδους συμμάχους να μην προχωρήσουν περαιτέρω από φόβο να μην χαλάσει η λεπτή ισορροπία της Ουάσιγκτον. Η κουρδική προώθηση στη Συρία το 2015 έφερε στο φως έναν βαθύ φόβο του τουρκικού κατεστημένου για το ενδεχόμενο να αναδυθεί ένα κουρδικό κρατίδιο στην περιοχή.

Πάνω από όλα αυτά, το γεγονός πως η συριακή PYD συνδέεται με τους Κούρδους αντάρτες της Τουρκίας, το ΡΚΚ κλιμάκωσε περαιτέρω το αίσθημα του πανικού στην Άγκυρα. Μετά από την κατάρρευση των συνομιλιών ειρήνης μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και του ΡΚΚ το καλοκαίρι του 2015, μία σοβαρή κουρδική εξέγερση έχει ζυμωθεί στο εσωτερικό της Τουρκίας. Η Άγκυρα έχει προσαρμόσει ολόκληρη την πολιτική της στη Συρία προκειμένου να αποτρέψει μια κατάληψη από τους Κούρδους, της νότιας πτέρυγας, ενώ συνεχίζει να πολεμά το ΡΚΚ στο εσωτερικό. Σε μια διάθεση διόγκωσης του εθνικισμού, ο πρόεδρος Erdogan, στον απόηχο των πρόωρων εκλογών το Νοέμβριο του 2015, διακήρυξε την PYD ως τρομοκρατική οργάνωση. Στο ΝΑΤΟ και στην Ουάσιγκτον, η Τουρκία έχει επισημάνει το ίδιο, ότι “το PYD είναι το ίδιο με το ΡΚΚ”.

Ενώ η Ουάσιγκτον, στις επίσημες δηλώσεις της εμμένει στη γραμμή πως “το PYD και το ΡΚΚ είναι διαφορετικά”, στην πραγματικότητα, οι δύο βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας από μια ομάδα αποστατών του ΡΚΚ στην Άγκυρα τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, δεν έχουν έχουν καθόλου ευκολότερο το έργο της συμμαχίας να συνεργαστεί με τις κουρδικές δυνάμεις στη Συρία. Το PYD συνεχίζει να είναι ένα πολύτιμο asset στον αγώνα κατά της ISIS στην Συρία, αλλά η Ουάσιγκτον αισθάνεται όλο και περισσότερο την πίεση από τον σύμμαχό της στο ΝΑΤΟ, να μην βασίζεται αποκλειστικά σε αυτούς.

Τώρα που η συμμαχία με τους Κούρδους έχει γίνει ακόμη πιο προβληματική, ποιοι είναι οι νέοι σύμμαχοι της Αμερικής στην παραμεθόριο; Η κατάσταση είναι μάλλον σκοτεινή. Αρκετές υποστηριζόμενες από την Τουρκία αραβικές και τουρκμένικες οργανώσεις, όπως οι ταξιαρχίες του σουλτάνου Μουράτ, η Faylaq el-Sham και μικρότερες οργανώσεις με ονομασίες από διάφορους Οθωμανούς σουλτάνους -καμία εκ των οποίων δεν αποτελεί σημαντική δύναμη μάχης από μόνη της αλλά μπορούν να ενωθούν όταν υποστηρίζονται από εναέριες δυνάμεις και πυροβολικό- λαμβάνουν χώρα στη νέα στρατιωτική επιχείρηση για το σφράγισμα των τουρκικών συνόρων. Τα ελεύθερα τμήματα του συριακού στρατού από τα προγράμματα εκπαίδευσης του Πενταγωνου, έχουν επίσης έλθει στην περιοχή. Πιο σημαντικό, η Ahrar el-Sham, η τζιχαντιστική αντάρτικη ομάδα με σημαντική εμπειρία στο πεδίο της μάχησ, φέρεται να παίρνει μέρος σε αυτή τη νέα επιχείρηση κατά της ISIS.

Ο πιο προφανής κίνδυνος που συνδέεται με αυτή την επιχείρηση είναι πως όσο η ISIS συρρικνώνεται έξω από την περιοχή των συνόρων, θα μπορούσε να σχεδιάσει περαιτέρω τρομοκρατικές επιθέσεις στην Τουρκία από την απελπισία. Η οργάνωση έχει ήδη πλήξει δημοφιλείς τουριστικούς στόχους και κουρδικές περιοχές στην Τουρκία το τελευταίο έτος και έχει ένα εκτεταμένο τζιχαντιστικό δίκτυο εκεί. Τούρκοι αξιωματούχοι προετοιμάζονται για νέες επιθέσεις.

Σε αυτή την εύθραυστη κατάσταση, η διαχείριση της τουρκό-κουρδικής αντιπαλότητας ενώ παράλληλα συνεχίζει να επιχειρεί εναντίον της ISIS, θα είναι μια βασική πρόκληση για τον υπό αμερικανική ηγεσία συνασπισμό. Η προώθηση στο προπύργιο της Ράκα θα είναι όλο και πιο δύσκολη με τις υψηλές εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Κούρδων, όχι μόνο στη Συρία αλλά επίσης και στην Τουρκία. Είναι πιθανό τα τουρκό-συριακά σύνορα να σφραγιστούν τους επόμενους μήνες από αντάρτικες οργανώσεις υποστηριζόμενες από την Τουρκία, αλλά αυτό θα μπορούσε να καταστήσει τις ελεγχόμενες από τους Κούρδους πόλεις, όπως το Tel Abyad και το Kobani, πιο ευάλωτες σε μια επίθεση της ISIS.

Θα είναι ένα καυτό καλοκαίρι στη Βόρεια Συρία -όχι απλώς στο πεδίο της μάχης, όπου τα στρατεύματα θα εστιάσουν στην ISIS, αλλά επίσης και από διπλωματικής πλευράς, όπου η τουρκό-κουρδική ισορροπία θα πρέπει να διαχειριστεί με ακόμη μεγαλύτερη προσοχή στον αγώνα κατά της ISIS.

Πηγή: Capital.gr